NĂ« njĂ« konferencĂ« sĂ« fundi nĂ« Berlin, mĂ« shumĂ« se 3.000 njerĂ«z nga politika, biznesi dhe fushat e tjera u mblodhĂ«n pĂ«r tĂ« biseduar pĂ«r rindĂ«rtimin nĂ« UkrainĂ«. Presidenti i UkrainĂ«s, Volodymyr Zelensky, shpresoi se do tâi siguronte miliarda dollarĂ« ndihmĂ« pĂ«r rindĂ«rtimin e vendit gjatĂ« â dhe posaçërisht pas â luftĂ«s me RusinĂ«. NĂ« shkurt, njĂ« studim nga Kievi dhe Banka BotĂ«rore dhe tĂ« tjerĂ«, gjeti se rindĂ«rtimi nĂ« UkrainĂ« pas luftĂ«s do tĂ« kushtonte gati 500 miliardĂ« dollarĂ«. Mbase qyteti i portit tĂ« Detit Azov, Mariupol, pĂ«soi shkatĂ«rrimin mĂ« tĂ« madh nĂ« lindje tĂ« vendit nga pushtimi rus i UkrainĂ«s, i cili nisi nĂ« shkurt 2022. Qyteti industrial, i cili e kishte njĂ« popullsi prej 400.000 banorĂ«sh para luftĂ«s, u dĂ«mtua jashtĂ«zakonshmit shumĂ« pĂ«r shkak tĂ« luftimeve disamujore kur forcat ruse e rrethuan atĂ« nĂ« pranverĂ«n e vitit 2022.
ZyrtarĂ«t ukrainas nga qyteti thonĂ« se do tĂ« nevojiten 20 vjet dhe miliarda dollarĂ« pĂ«r rindĂ«rtimin e tij. NĂ«nkryetari i Mariupolit, Serhiy Orlov, tha pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« se zyrtarĂ«t e qytetit kanĂ« njĂ« plan tĂ« ndarĂ« nĂ« disa faza pĂ«r rindĂ«rtimin e qytetit pas luftĂ«s. Faza e parĂ« âmbulon 154 projekte me njĂ« çmim tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m prej rreth 800 milionĂ« eurosh. Sipas pĂ«rllogaritjeve tona, Mariupoli do tâi ketĂ« rreth 250.000 njerĂ«z njĂ« vit pas çlirimit, dhe ky plan Ă«shtĂ« pĂ«r atĂ« se si tâi ringjallim bizneset private, transportin, infrastrukturĂ«n dhe shtĂ«pitĂ«â.
Faza e mĂ«vonshme pĂ«rfshin planifikimin urban, tha Orlov, por Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« ta bĂ«sh kĂ«tĂ« pa qenĂ« i pranishĂ«m nĂ« qytet. âDuke marrĂ« parasysh faktin se gjysma e Mariupolit nuk ekziston â dhe nuk do tĂ« ekzistojĂ« mĂ« si mĂ« parĂ« â Ă«shtĂ« e nevojshme ta kemi njĂ« vizion hapĂ«sinor tĂ« qytetitâ, tha ai. Duke e parĂ« qĂ« forcat ukrainase nuk kanĂ« qenĂ« nĂ« gjendje tĂ« rimarrin nĂ« kontroll shumĂ« territor qĂ« nga kundĂ«rofensivat e suksesshme nĂ« lindje dhe nĂ« jug nĂ« vjeshtĂ«n e vitit 2022, tani pĂ«r tani çlirimi i Mariupolit nuk duket tĂ« jetĂ« afĂ«r. Por, Orlov tha se kohĂ«zgjatja e pushtimit rus nuk ndikon nĂ« vizionin e rindĂ«rtimit. Ai e mori shembull fabrikĂ«n e çelikut Azovstal, ku trupat e fundit u mbajtĂ«n fort kundĂ«r rrethimit rus.
Fabrika Azovstal âĂ«shtĂ« 11 kilometra katror, 1.100 hektarĂ«. Ajo Ă«shtĂ« gĂ«rmadhĂ« tani. Pushtuesit nuk po bĂ«jnĂ« asgjĂ« dhe nuk do tĂ« bĂ«jnĂ« asgjĂ«. Nga pikĂ«pamja e projekteve praktike, nĂ«se ne do tĂ« donim ta ndĂ«rtonim njĂ« objekt tĂ« caktuar social, dhe pushtuesit e kanĂ« ndĂ«rtuar njĂ« privat atje tashmĂ«, kjo do tĂ« ndikonte nĂ« projektin specifik, po jo edhe nĂ« vizionin pĂ«r zhvillimin e qytetit. Nuk ndikon nĂ« transformimin dhe nĂ« kĂ«tĂ« vizion tĂ« ri urbanâ, shpjegoi Orlov. Orlov tha se zyrtarĂ«t e qytetit po kĂ«rkojnĂ« frymĂ«zim nga qytetet e tjera qĂ« u shndĂ«rruan nga ekonomi tĂ« bazuara kryesisht nĂ« industri tĂ« mĂ«dha, nĂ« industri mĂ« inovative dhe mĂ« tĂ« larmishme. Ai i mori shembull qytetet e GjermanisĂ« si, Lugina Ruhr, qytetet e EvropĂ«s lindore si, Ostrava dhe Kosice nĂ« RepublikĂ«n e ĂekisĂ«, dhe posaçërisht qytetin Pitsburg nĂ« SHBA.
MenjĂ«herĂ« pasi e zunĂ« qytetin nĂ« maj 2022, autoritetet ruse njoftuan planet e tyre pĂ«r rindĂ«rtimin e qytetit, nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« shtĂ«pitĂ«. NjĂ« numĂ«r i madh i punĂ«torĂ«ve emigrantĂ« u sollĂ«n nĂ« zonat kryesore ndĂ«rtimore. Sipas Orlovit, rusĂ«t i ndĂ«rtuan 50 ndĂ«rtesa tĂ« larta banimi nĂ« Mariupol â vetĂ«m 5 pĂ«r qind e atyre qĂ« u shkatĂ«rruan. âKur flasim pĂ«r shkatĂ«rrim, ne e dimĂ« sigurt se gjysma e qytetit nuk ekziston. Ta parafytyrojmĂ«: NĂ« Mariupol para luftĂ«s kishte 2.200 ndĂ«rtesa tĂ« larta; 55 pĂ«r qind e banorĂ«ve jetonin nĂ« ndĂ«rtesa tĂ« lartaâ, tha Orlov. âPesĂ«dhjetĂ« pĂ«r qind tĂ« tyre nuk janĂ« mĂ«, apo 1.100 ndĂ«rtesa. ShtatĂ«qind ndĂ«rtesa u shkatĂ«rruan me themel â jo vetĂ«m qĂ« u shkatĂ«rruan, por u bĂ«nĂ« rrafsh me tokĂ«n, sepse pushtuesit po i fshehin kĂ«to krime lufteâ, tregoi ai.
Orlov theksoi se kur të çlirohet Mariupoli, ndërtesat e reja duhet të inspektohen, dhe se ato që u ndërtuan jashtëligjshëm, apo që nuk i plotësojnë normat ligjore, duhet të shkatërrohen.
âĂfarĂ« duan njerĂ«zitâ
Vadym Boychenko, kryetar i Mariupolit, Ă«shtĂ« i bindur se ndĂ«r faktorĂ«t mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« ringjalljen ekonomike tĂ« Mariupolit, janĂ« njerĂ«zit, dhe pĂ«rderisa qyteti Ă«shtĂ« i pushtuar, duhet bĂ«rĂ« gjithçka pĂ«r tâi mbajtur ukrainasit brenda UkrainĂ«s. âNjerĂ«zit janĂ« faktori i grumbullimit tĂ« kĂ«tyre resurseve nĂ« formĂ« tĂ« taksave. NjerĂ«zit janĂ« fitili i rritjes apo mosrritjes sĂ« ekonomisĂ« nĂ« tĂ« ardhmenâ, tha ai.
Faktori kryesor i kthimit tĂ« njerĂ«zve nĂ« vend, Ă«shtĂ« banimi, sipas Boychenko. Krijimi i shtĂ«pive tĂ« banimit pĂ«r ukrainasit Ă«shtĂ« pjesĂ« e luftimit tĂ« propagandĂ«s ruse, beson ai. âA do tĂ« shkojnĂ« njerĂ«zit nĂ« Mariupol nĂ«se ne ndĂ«rtojmĂ« shtĂ«pi apo banesa cilĂ«sore atje? Natyrisht qĂ« po, pas çlirimitâ, tha Boychenko. âĂfarĂ« po bĂ«n Rusia sot? Po ndĂ«rton, po ndĂ«rton para syrit tĂ« kamerĂ«s. FatkeqĂ«sisht, sot njerĂ«zit tanĂ« bien nĂ« kĂ«tĂ« kurth. Kjo, kur u thonĂ« âatyre nuk u intereson pĂ«r juve kĂ«tu, por mund tĂ« kujdesen pĂ«r juve atjeâ, pastaj mijĂ«ra njerĂ«z kthehen nĂ« Mariupol. NjerĂ«zit i kĂ«rkojnĂ« dy gjĂ«ra sot â po flas pĂ«r ata tĂ« Mariupolit: vend pĂ«r tĂ« banuar dhe drejtĂ«siâ, shtoi ai.
Grupi Balkanweb
Burimi informacionit @BalkanWeb: Lexo me shume ne : Bota Sot News botasot.co
