Në qershor 2016, Britania votoi për t’u larguar nga Bashkimi Evropian në një revoltë populiste që paralajmëroi fitoren tronditëse të Donald Trump në zgjedhjet e jashtme disa muaj më vonë.
Tani, në qershor 2024, kandidatët e ekstremit të djathtë, shumë prej të cilëve ndajnë nacionalizmin populist të Trump, armiqësinë ndaj emigrantëve dhe përbuzjen për elitat qeverisëse dhe institucionet globaliste, sapo siguruan fitore të madhe në zgjedhjet e BE-së .
A do të godasë dy herë rrufeja politike?
Votuesit amerikanë nuk marrin drejtim nga të huajt dhe zgjedhjet presidenciale amerikane, të cilat zhvillohen shtet pas shteti, janë shumë të ndryshme nga ato për Bashkimin Evropian. Plus, fitorja e Trump tetë vjet më parë kishte të bënte më shumë me mangësitë e fushatës së demokrates Hillary Clinton sesa me Brexit-in.
Por presidenti Joe Biden duhet të jetë i shqetësuar. Fushata e fundit në Evropë testoi me sukses një mesazh që përzien një ‘koktej’ të fuqishëm politik, zemërimin e publikut mbi atë që perceptohet si migrim jashtë kontrollit, përballjen me çmime të larta dhe koston e individëve për të luftuar ndryshimet klimatike. Trump po i godet fort këto tema në shtetet që do të vendosin garën për Shtëpinë e Bardhë.
Një mësim tjetër i zgjedhjeve evropiane është se në një epokë inflacioni, pushtetarët janë të pambrojtur ndaj një elektorati të pakënaqur. Kur Biden të arrijë në samitin e G7 në Itali këtë javë, ai do t’i bashkohet një kuarteti prej katër liderësh të tjerë perëndimorë të dobësuar politikisht.
Vlerësimet e ulëta të pëlqimit të kryeministrit kanadez Justin Trudeau nënkuptojnë se ai mund të mos e udhëheqë Partinë e tij Liberale në zgjedhjet që priten deri në fund të vitit të ardhshëm.
Kryeministri britanik Rishi Sunak pritet të fshihet në zgjedhjet e përgjithshme të muajit të ardhshëm pas 14 vitesh sundim konservator. Ironikisht, liderja më e sigurt evropiane në G7 do të jetë Giorgia Meloni, kryeministrja e krahut të djathtë të Italisë, një vend i njohur për ndarjen e liderëve me një ritëm të vrullshëm. Partia e Melonit fitoi shumë gjatë fundjavës, duke e bërë atë një nga lideret më të fuqishme në anën tjetër të Atlantikut.
Shpëtim për Biden mund të jetë se zgjedhjet në SHBA nuk janë një përballje tradicionale midis një të huaji kryengritës dhe një presidenti jopopullor në detyrë. Trump është, në shumë mënyra, vetë një president në detyrë, i cili krenohet me një trashëgimi kontroverse të Shtëpisë së Bardhë dhe bart bagazhe të rënda politike si një ish-president i akuzuar dhe dënuar dy herë.
Dhe nacionalizmi populist nuk është në rritje kudo. Biden udhëhoqi një fushatë çuditërisht të suksesshme zgjedhore mes mandatit kundër ndikimeve “Make America Great Again” në GOP në 2022. Një rikthim i pritshëm në pushtet nga Partia Laburiste në Britani muajin e ardhshëm do të pengonte trendin e partive në rritje të krahut të djathtë. Dhe Polonia sapo hodhi poshtë tetë vjet sundim populist që tërhoqi frymëzim nga Trump.
Macron reagoi ndaj rritjes së partisë së ekstremit të djathtë Rally National të Marine Le Pen me një lojë të guximshme që habiti ata që shikonin fjalimin e tij paszgjedhor në studiot televizive. Ai shpërndau Parlamentin dhe shpalli zgjedhje të reja. Tubimi Kombëtar është një evolucion i Frontit Kombëtar kundër emigrantëve ultra të djathtë, i cili kurrë nuk ka arritur të lundrojë në sistemin zgjedhor me dy raunde të vendit për të fituar presidencën. Le Pen tani ka moderuar disa politika për të tërhequr një grup më të gjerë votuesish.
Macron, i cili kryeson një parti centriste që u rrëzua në zgjedhjet evropiane, mund të vë bast se pjesëmarrja më e lartë në zgjedhjet legjislative mund të ndryshojë trendin. Një koalicion paszgjedhor kundër të djathtës ekstreme mund të dalë gjithashtu në Parlament. Por nëse Tubimi Kombëtar fiton zgjedhjet me dy pjesë që kulmojnë disa javë përpara Olimpiadës së Parisit, Macron mund të detyrohet të emërojë yllin 28-vjeçar të ekstremit të djathtë Jordan Bardella si kryeministër në një marrëveshje.
Cinikët pyesin nëse Macron shpreson fshehurazi se një qeveri e ekstremit të djathtë mund të jetë aq katastrofike sa mund të njollosë shpresat e Le Pen për ta pasuar atë në 2027.
Macron u tha votuesve se ‘bixhozi’ i tij bazohej në besimin “në kapacitetin e popullit francez për të bërë zgjedhjen më të drejtë për veten e tyre dhe për brezat e ardhshëm”. Ai në mënyrë implicite u kërkon votuesve të dëshpëruar për ekonominë që të shpëtojnë vlerat themelore të vendit të tyre, duke e cilësuar njoftimin e tij si një akt “besimi në demokracinë tonë”.
Ky është mjaft i ngjashëm me paralajmërimin se demokracia amerikane është në rrezik të thellë dhe duhet të shpëtohet nga votuesit, të cilin Biden e shprehu në krah të Macron javën e kaluar gjatë përkujtimeve të 80-vjetorit të zbarkimit të Normandisë.
Kjo është arsyeja pse Shtëpia e Bardhë do të shikojë rezultatet e zgjedhjeve franceze të 7 korrikut.
NDIQE LIVE “PANORAMA TV” © Panorama.al Burimi informacionit @Panorama.al: Lexo me shume ne :bota sot www.botasot.co
