NGA ZEF PRECI 
KĂ«saj jave pritet tĂ« diskutohet dhe eventulaisht tĂ« miratohet nga Kuvendi ngritja e NĂ«nkomisionit âPĂ«r Auditimin e Sektorit Publikâ, draft-vendimi i tĂ« cilit Ă«shtĂ« depozituar sipas ligjit. Me dĂ«shirĂ«n pĂ«r tĂ« kontribuar sadopak nĂ« funksionalizimin e kĂ«tij nĂ«nkomisioni, por edhe pĂ«r tĂ« hedhur dritĂ« mbi modelin institucional tĂ« Westminster tĂ« MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar (MB) qĂ« pretendohet se Kuvendi Ă«shtĂ« duke adoptuar, nĂ« vijim po rendis disa çështje qĂ« meritojnĂ« vĂ«mendjen e ligjvĂ«nĂ«sve qĂ« ky komision tĂ« pĂ«rmbushĂ« qĂ«llimin e vet.
1. Fusha e përgjegjësisë:
NĂ« draft-vendim pĂ«rcaktohet se pĂ«rfshin: ââŠshqyrtimin objektiv tĂ« zbatimit tĂ« buxhetit tĂ« shtetit dhe rritjen e ndikimit tĂ« proceseve tĂ« auditimit, duke u siguruar qĂ« institucionet publike adresojnĂ« rekomandimet e Kontrollit tĂ« LartĂ« tĂ« Shtetit (KLSH)â.
Gjithashtu, ky draft pĂ«rcakton se: âQĂ«llimi kryesor i nĂ«nkomisionit Ă«shtĂ« tĂ« rrisĂ« transparencĂ«n dhe llogaridhĂ«nien, dhe tĂ« kontribuojĂ« nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e ekonomizimit, efektivitetit dhe eficiencĂ«s nĂ« pĂ«rdorimin e burimeve publike. Gjithashtu, nĂ«nkomisioni do tĂ« sigurojĂ« llogaridhĂ«nien e KLSH nĂ« Kuvend, pa ndĂ«rhyrĂ« nĂ« pavarĂ«sinĂ« e institucionitâ.
1.1. Modeli i Westminster njeh si fusha të veprimtarisë:
Komiteti i Llogarive Publike nĂ« Parlamentin e MB shqyrton â⊠vlerĂ«n pĂ«r paraâ tĂ« projekteve, programeve dhe ofrimit tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« qeverisĂ«. Duke u mbĂ«shtetur nĂ« punĂ«n e ZyrĂ«s KombĂ«tare tĂ« Auditimit (agjencia shtetĂ«rore homologe me Kontrollin e LartĂ« tĂ« Shtetit â KLSH), ky komitet kĂ«rkon llogari nga zyrtarĂ«t e qeverisĂ« pĂ«r ekonominĂ«, efikasitetin dhe efektivitetin e shpenzimeve publike.
Madje, nĂ« urdhrin e pĂ«rhershĂ«m pĂ«r ngritjen e kĂ«tij komiteti (Nr. 148) thuhet se ky komision ka pĂ«r detyrĂ« pĂ«r tĂ« shqyrtuar: âLlogaritĂ« qĂ« tregojnĂ« pĂ«rdorimin e shumave tĂ« dhĂ«na nga Parlamenti pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar shpenzimet publike dhe tĂ« llogarive tĂ« tjera tĂ« paraqitura para Parlamentit, siç mund tâi gjykojĂ« tĂ« arsyeshme Komitetiâ.
NĂ« vlerĂ«simin tim, pĂ«rcaktimi nĂ« draft-vendimin e Kuvendit tĂ« ShqipĂ«risĂ« tĂ« qĂ«llimit tĂ« ngritjes sĂ« nĂ«nkomisionit tĂ« krijon pĂ«rshtypjen e zhvendosjes sĂ« optikĂ«s sĂ« fushĂ«-veprimit nga kontrolli i llogarive publike te vetĂ« kontrollori â KLSH, ndĂ«rsa deklarimi i mosndĂ«rhyrjes nĂ« pavarĂ«sinĂ« e kĂ«tij institucioni nĂ« thelb mbetet deklarativ, veçanĂ«risht nĂ«se e shohim kĂ«tĂ« nĂ« nenin vijues (Kompetencat e NĂ«nkomisionit).
Nisur nga modeli i Westminster i MB, i zbatuar në një numër vendesh për krijimin e Nënkomisionit të Llogarive Publike, si dhe duke mos vënë në dyshim vullnetin e mirë të Kuvendit të Shqipërisë për të përmirësuar zbatueshmërinë e rekomandimeve të përvitshme të KLSH, mendoj se fushëveprimi i këtij komisioni duhet të jetë në dimensionin sektorial, dmth aty ku shpenzohen paratë publike, të tilla si: Tatimet, Arsimi, Shëndeti dhe Kujdesi Social, si dhe në programet bazë të qeverisë që angazhojnë burime të rëndësishme publike si reagimi i qeverisë së ndaj pandemisë COVID-19, kontratat koncesionare të llojit PPP etj..
2. Kompetencat e nënkomisionit sipas draftvendimit të Kuvendit
Në draft-vendimin e Kuvendit përcaktohet se këto kompetenca janë:
a) Shqyrtimi i raporteve të qeverisë mbi zbatimin e buxhetit të shtetit dhe raportit të KLSHsë mbi zbatimin e buxhetit të shtetit, dhe raportimin e gjetjeve;
b) Shqyrtimi i raporteve të auditimit të KLSHsë, ndjekja e zbatimit të rekomandimeve
c) dhe raportimi i gjetjeve;
d) Organizimi i seancave dëgjimore për çështjet, të cilat janë pjesë e fushëveprimit dhe kompetencave të nënkomisionit;
e) Vendimmarrja, dhënia e rekomandimeve dhe trajtimi i përgjigjeve nga institucionet përkatëse;
f) Paraqitja e raporteve dhe trajtimi i përgjigjeve apo propozimeve të tjera për çështjet, të cilat janë pjesë e fushëveprimit dhe kompetencave të nënkomisionit;
g) Shqyrtimi i raportit vjetor të performancës së KLSH-së dhe raporteve të auditimit të pasqyrave vjetore financiare të KLSH-së;
h) Shqyrtimi i projektbuxhetit vjetor të KLSHsë dhe raportimi i gjetjeve te Komisioni për Ekonominë dhe Financat;
i) Ndërmerr procedurat për përzgjedhjen e audituesve të jashtëm të llogarive të KLSH-së dhe i paraqet rekomandimet Komisionit për Ekonominë dhe Financat;
j) Paraqitja e raportit vjetor për veprimtarinë e tij;
2.1. Modeli i Westminster njeh si fusha të veprimtarisë:
Komiteti i Llogarive Publike nĂ« MB shqyrton âŠâvlerĂ«n pĂ«r paranĂ«â, ekonominĂ«, efikasitetin dhe efektivitetin e shpenzimeve publike dhe nĂ« pĂ«rgjithĂ«si kĂ«rkon llogari nga qeveria dhe nĂ«punĂ«sit e saj civilĂ« pĂ«r ofrimin e shĂ«rbimeve publikeâ. Edhe pse modelet e ofrimit tĂ« shĂ«rbimeve publike nĂ« MB kanĂ« ndryshuar, shtrirja e veprimtarisĂ« sĂ« kĂ«tij komiteti nĂ« gjurmimin e parave tĂ« tatimpaguesve Ă«shtĂ« pĂ«rhapur pĂ«rtej departamenteve qeveritare pĂ«r tĂ« ekzaminuar gjithashtu organet publike dhe kompanitĂ« private qĂ« ofrojnĂ« shĂ«rbime publike.
ĂfarĂ« nuk bĂ«n Komiteti i Llogarive Publike nĂ« MB?
â Komiteti shikon se si dhe jo pĂ«rse janĂ« shpenzuar paratĂ« publike dhe nuk shqyrton meritat e politikĂ«s sĂ« qeverisĂ«. Ky rol kryhet nga Komiteti i PĂ«rzgjedhur i Departamentit pĂ«rkatĂ«s (pĂ«rndryshe komisionet hetimore parlamentare nĂ« legjislacionin shqiptar).
â Komitetet e pĂ«rzgjedhura punojnĂ« nĂ« tĂ« dyja Dhomat e MB. Ata kontrollojnĂ« dhe raportojnĂ« pĂ«r fusha duke filluar nga puna e departamenteve qeveritare deri te çështjet ekonomike. Komitetet e pĂ«rzgjedhura kryejnĂ« hetime pĂ«r çështje tĂ« caktuara. Rezultatet e kĂ«tyre hetimeve janĂ« publike dhe shumĂ« prej tyre kĂ«rkojnĂ« njĂ« pĂ«rgjigje nga qeveria. Komisionet e pĂ«rzgjedhura e kryejnĂ« punĂ«n e tyre edhe nĂ«pĂ«rmjet korrespondencĂ«s, duke u angazhuar me publikun nĂ«pĂ«rmjet ngjarjeve publike dhe anketave, duke organizuar tryeza tĂ« rrumbullakĂ«ta dhe duke ndĂ«rmarrĂ« vizita.
â Komiteti nuk shqyrton shpenzimet e autoriteteve lokale tĂ« veçanta, forcave policore apo organeve tĂ« tjera tĂ« qeverisjes vendore. Ky rol pĂ«rmbushet nga auditori lokal pĂ«rkatĂ«s dhe/ ose organi i zgjedhur i kontrollit.
â Komisioni nuk mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« zgjidhjen e rasteve individuale. Ky Ă«shtĂ« roli i deputetĂ«ve tĂ« zgjedhur nĂ« zonat zgjedhore nĂ« MB.
2.2. Deduksion:
NĂ« vijim do tĂ« analizojmĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« analitike kompetencat e propozuara nĂ« draft-vendimin e Kuvendit pĂ«r ngritjen e NĂ«nkomisionit tĂ« pĂ«rhershĂ«m âPĂ«r auditimin publikâ.
1) Shqyrtimi i raporteve të qeverisë mbi zbatimin e buxhetit të shtetit dhe raportit të KLSHsë mbi zbatimin e buxhetit të shtetit, dhe raportimin e gjetjeve;
2) Organizimi i seancave dëgjimore për çështjet, të cilat janë pjesë e fushëveprimit dhe kompetencave të nënkomisionit. Këto dy kompetenca janë detyrë e një numri komisionesh të përhershme të Kuvendit dhe procedura është e përcaktuar në Rregulloren e Kuvendit. Vendosja në këtë vendim mund të shihet si dublim apo marrje kompetencash nga ky nënkomision.
3) Vendimmarrja, dhënia e rekomandimeve dhe trajtimi i përgjigjeve nga institucionet përkatëse. Kjo kompetencë është zgjidhur me Rezolutën e Kuvendit mbas paraqitjes nga institucionet e pavarura të raportit vjetor në Kuvend dhe është një praktikë tashmë e konsoliduar. Problematike ka qenë dhe mbetet ndjekja e zbatimit të rekomandimeve të KLSH nga qeveria dhe institucionet vartëse të saj, apo institucionet e pavarura të krijuara me ligj të veçantë.
4) Paraqitja e raporteve dhe trajtimi i përgjigjeve apo propozimeve të tjera për çështjet, të cilat janë pjesë e fushëveprimit dhe kompetencave të Nënkomisionit.
Raportimi i një Nënkomisioni në Kuvend apo në Komision? Nëse raportimi i këtij Nënkomisioni do të bëhet në Kuvend, atëherë ai merr jo vetëm në formë, por edhe në përmbajtje, atributet e një Komisioni të përhershëm parlamentar, gjë që mendoj se bie ndesh me përcaktimet e Rregullores së Kuvendit. Ndërsa raportimi i këtij nënkomisioni Komisionin e Përhershëm Parlamentar për Ekonominë dhe Financat mund të jetë dicka e zakonshme, por që nuk mund të angazhojë kurrsesi auditorin publik (KLSH).
5) Paraqitja e raportit vjetor për veprimtarinë e tij;
Mendoj se ky Nënkomision duhet të raportoje në komisonin prej nga ka dalë dhe kështu kjo kompetencë është e nënkuptuar dhe paraqitja në vendim është e panevojshme.
ĂĂ«shtja nĂ« vijim e kompetencave tĂ« NĂ«nkomisonit âPĂ«r Auditimini e Sektorit Publikâ meriton tĂ« analizohet me kujdes, sepse mendoj se pĂ«rfaqĂ«son njĂ«kohĂ«sisht parashikime ligjore qĂ« janĂ« nĂ« kompetencat e Komisionit tĂ« PĂ«rhershĂ«m Parlamentar pĂ«r EkonominĂ« dhe Financat:
6) Shqyrtimi i raporteve të auditimit të KLSHsë, ndjekja e zbatimit të rekomandimeve dhe raportimi i gjetjeve;
NdĂ«rsa kompetencat e tjera tĂ« kĂ«tij nĂ«nkomisioni duket se nuk bĂ«jnĂ« gjĂ« tjetĂ«r veçse problemeve tĂ« vjetra tĂ« trashĂ«guara nga mĂ«nyra e si janĂ« krijuar dhe funksionojnĂ« institucionet kushtetuese apo tĂ« ato tĂ« pavarura tĂ« krijuara me ligj tĂ« veçantĂ« nĂ« vendin tonĂ«, ju shtojnĂ« probleme tĂ« reja. TĂ« tilla janĂ« edhe kompetencat e NĂ«nkomisionit qĂ« lidhen me vetĂ« KLSH-nĂ« si institucion i pavarur kushtetues â auditori publik:
7) Shqyrtimi i raportit vjetor të performancës së KLSH-së dhe raporteve të auditimit të pasqyrave vjetore financiare të KLSH-së;
8) Shqyrtimi i projektbuxhetit vjetor të KLSHsë dhe raportimi i gjetjeve te Komisioni për Ekonominë dhe Financat;
9) Ndërmerr procedurat për përzgjedhjen e audituesve të jashtëm të llogarive të KLSH-së dhe i paraqet rekomandimet Komisionit për Ekonominë dhe Financat;
Në vlerësimin tim, raporti vjetor i performancës së KLSH, së bashku me raportet e auditimeve të kryera prej tij janë baza e njohur mbi të cilën Kuvendi kryen vlerësimin e përvitshëm të këtij institucioni dhe bartja e kësaj kompetence te ky Nënkomision ngre pikëpyetje të tjera që lidhen me marrjen prej këtij të fundit të disa kompetencave që dalin jashtë kuadrit të ligjbërjes. Kështu, çështjet që lidhen me procedurat e përzgjedhjes së audituesve të jashtëm, auditimin e pasqyrave financiare të KLSH etj., mund dhe duhet të jenë subjekt i amendimeve në kuadrin ligjor bazë mbi të cilin funksionon ky institucion. Madje nuk e teproj të mendoj se problematika e akumuluar në menaxhimin e burimeve publike në entet rregullatore të energjisë, ujit, konkurrencës, inspektorateve, duke përfshirë edhe Bankën e Shqipërisë, si dhe përjashtimi i një numri të madh të institucioneve në vartësi të qeverisë nga gara në prokurimet publike etj., e bëjnë emergjente një analizë të plotë të gjendjes dhe ofrimin e zgjidhjeve adekuate, që pa cenuar pavarësinë e tyre institucionale, të përmirësojë eficiencën e përdorimit të burime buxhetore dhe të aseteve publike në dispozicion.
NjĂ« element pozitiv qĂ« duhet evidencuar nĂ« draft-vendimin qĂ« po komentojmĂ« Ă«shtĂ« dhĂ«nia e kryesimit tĂ« kĂ«tij nĂ«nkomisioni tĂ« pĂ«rhershĂ«m opozitĂ«s, por nuk del qartĂ« mĂ«nyra se si duhet bĂ«rĂ« pĂ«rzgjedhja e kreut tĂ« tij. Modeli i Westminister ofron pĂ«rvojĂ«n kur kjo bĂ«het pĂ«rmes njĂ« procesi tĂ« gjerĂ« konsultimi dhe kryesimi i NĂ«nkomisionit nĂ« fjalĂ« u ofrohet anĂ«tarĂ«ve tĂ« Kuvendit me njĂ« karrierĂ« profesionale tĂ« spikatur. Kjo me synimin qĂ« edhe pse nĂ« njĂ« institucion thellĂ«sisht politik, siç Ă«shtĂ« Kuvendi, veprimtaria e nĂ«nkomisionit tĂ« jetĂ« sa mĂ« profesionale dhe nĂ« dobi tĂ« qytetarĂ«ve tĂ« vendit. Duke parĂ« me kujdes se çfarĂ« nuk bĂ«n NĂ«nkomisioni i Llogarive Publike nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, mund tĂ« konkludohet lehtĂ«sisht se Kuvendit tĂ« ShqipĂ«risĂ« i duhet tĂ« qartĂ«sojĂ« pĂ«rfundimisht jo vetĂ«m fushĂ«veprimin e NĂ«nkomisionit qĂ« do tĂ« ngrejĂ« te veprimtaria e qeverisĂ« si shpenzuese e fondeve tĂ« buxhetit dhe administratore e pasurive kombĂ«tare e aseteve publike, por edhe zgjerimin e fokusit tĂ« veprimtarisĂ« audituese tĂ« KLSH nĂ« sektorin privat, nĂ« lidhje me pĂ«rdorimin e fondeve dhe tĂ« pasurive publike, si dhe nĂ« mundĂ«simin e njĂ« ndarjeje mĂ« tĂ« prerĂ« midis veprimtarisĂ« sĂ« komisioneve hetimore parlamentare dhe fushĂ«veprimit tĂ« kĂ«tij nĂ«nkomisioni nĂ« tĂ« ardhmen. KĂ«shtu, do tâi kursente vetes edhe adresimin e njĂ« numri tĂ« pafundĂ«m pyetjesh pĂ«r çështje tĂ« caktuara apo pĂ«r raste individuale, sikurse shkruante shtypi pĂ«r raportimin e kreut tĂ« KLSH javĂ«n qĂ« shkoi nĂ« komisionin e pĂ«rhershĂ«m parlamentar pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r ekonominĂ« dhe financat. MbĂ«shtetur nĂ« sa mĂ« sipĂ«r, i sugjerojmĂ« Kuvendit tĂ« tĂ«rheqĂ« draft-vendimin pĂ«r ngritjen e NĂ«nkomisionit âPĂ«r Auditimin e Sektorit Publikâ, pĂ«r tĂ« mundĂ«suar reflektimin e problematikĂ«s sĂ« mĂ«sipĂ«rme tĂ« modelit tĂ« Westminster tĂ« MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar, si dhe tĂ« âpraktikave tĂ« miraâ tĂ« vendeve tĂ« OECD-sĂ«, me qĂ«llimin final pĂ«rmirĂ«simin e zbatimeve nga qeveria tĂ« rekomandimeve tĂ« auditorit publik â KLSH-sĂ«.
NDIQE LIVE “PANORAMA TV” © Panorama.al Burimi informacionit @Panorama.al: Lexo me shume ne :bota sot www.botasot.co
