NGA LEONARD DEMI 
ShĂ«rbimi Informativ KombĂ«tarâŠ.. njĂ« dispeçeri kombĂ«tare thashethemesh me shkrim ku duhet tĂ« lexosh 1000 faqe pĂ«r tĂ« gjetur njĂ« fletĂ« me informacion kuptimplotĂ« pĂ«r keqbĂ«rĂ«sit brenda zyrave tĂ« shtetit apo rreth institucioenve tĂ« shtetit âŠ
Kryeministri Edi Rama
Parafjalë
ShĂ«rbimi Informativ ShtetĂ«ror (ShĂ«rbimi) Ă«shtĂ« institucion thelbĂ«sor pĂ«r sigurinĂ« kombĂ«tare, qĂ« jep njĂ« kontribut tĂ« patjetĂ«rsueshĂ«m nĂ« mbrojtjen dhe zhvillimin e vendit, pĂ«rparimin shoqĂ«ror dhe pĂ«rmirĂ«simin e aspekteve tĂ« ndryshme tĂ« jetĂ«s. Ta ktheshĂ« nĂ« ânjĂ« dispeçeri kombĂ«tare thashethemeshâ Ă«shtĂ« njĂ« komedi tragjike pĂ«r tĂ«, pĂ«r ata burra dhe gra qĂ«, nĂ«pĂ«rmjet punĂ«s sĂ« tyre tĂ« rrezikshme, pĂ«rkushtimit, karakterit dhe guximit mbrojnĂ« ShqipĂ«rinĂ« dhe interesin tonĂ« kombĂ«tar brenda dhe jashtĂ« vendit kundĂ«r kĂ«rcĂ«nimeve ndaj rendit kushtetues, krimit tĂ« organizua, terrorizmit dhe spiunazhit.
Implikimet, rreziqet e politizimit dhe perspektiva
Në kumtimin e mësipërm bien në sy tre dukuri me pasoja të rënda: dëmtimi keqdashës afatgjatë i Shërbimit, thellimi i politizimit, si dhe ushtrim trysnie ndaj kundërshtarëve.
Ky vlerĂ«sim pĂ«rdhosĂ«s e zhvesh ShĂ«rbimin nga besimi institucional dhe i vĂ«shtirĂ«son efektivitetin e pĂ«rpjekjeve pĂ«r teÌ pĂ«rmbushur misionin e vet nĂ« bashkĂ«veprim me institucionet ligjzbatuese brenda vendit, me agjenciteÌ partnere, tĂ« vendeve aleate dhe tĂ« organizatave ndĂ«rkombĂ«tare, ku jemi anĂ«tarĂ«.
Studimet mbi politizimin e inteligjencĂ«s dĂ«shmojnĂ« se kjo dukuri i ka rrĂ«njĂ«t nĂ« natyrĂ«n e lidershipit politik dhe Ă«shtĂ« kompromisi, qĂ« bĂ«n shĂ«rbimi midis objektivitetit tĂ« veprimtarisĂ« sĂ« vet dhe shtrĂ«mbĂ«rimit pĂ«r tâiu pĂ«rshtatur apo pĂ«r tâi shĂ«rbyer politikĂ«s. ShĂ«rbimi Ă«shtĂ« institucion i sigurisĂ« kombĂ«tare, qĂ« ka mandat tĂ« jetĂ« krejtĂ«sisht jopolitik dhe objektiviteti Ă«shtĂ« elementi mĂ« i natyrshĂ«m i tij, i cili e dallon nga propaganda, fushata politike apo veprimtari tĂ« tjera qĂ« kĂ«rkojnĂ« pĂ«rkrahje, pa pĂ«rmendur mashtrimin dhe keqinformimin. Objektiviteti pengohet kur drejtuesi(t) i ShĂ«rbimit Ă«shtĂ« pjesĂ« e zinxhirit komandues, vjen nga furiku kryeministror apo kĂ«rkon ta pĂ«rdorĂ« kĂ«tĂ« detyrĂ« si trampolinĂ« dhe, kĂ«sisoj, nuk do tĂ« guxonte ta sfidonte publikisht tĂ« zotin e vet. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, ShĂ«rbimi jo vetĂ«m qĂ« keqpĂ«rdoret, por dhe dĂ«mton veprimtarinĂ« e tij nga pushteti ekzekutiv. Kur produkti i inteligjencĂ«s politizohet nĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« preferencave politike tĂ« Kryeministrit Ă«shtĂ« vetĂ«shkatĂ«rrim. ShĂ«rbimi nuk duhet tĂ« rreshtohet me asnjĂ« mosmarrĂ«veshje tĂ« brendshme politike apo tĂ« mbĂ«shtesĂ« ndonjĂ« objektivĂ« tĂ« veçantĂ« tĂ« politikĂ«s.
EkspertĂ«t e shĂ«rbimeve inteligjente bĂ«jnĂ« tĂ« ditur se njĂ« pjesĂ« e politizimit tĂ« inteligjencĂ«s Ă«shtĂ« e pashmangshme sepse inteligjenca punon pĂ«r tâi shĂ«rbyer drejtuesve politikĂ« dhe vepron brenda institucioneve tĂ« kryesuara nga politikanĂ«t, prandaj njĂ« nga sfidat mĂ« tĂ« vĂ«shtira me tĂ« cilat pĂ«rballet komuniteti i inteligjencĂ«s Ă«shtĂ« aftĂ«sia e tij pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar jashtĂ« politikĂ«s, d.m.th.: âkrijimin dhe ruajtjen e marrĂ«dhĂ«nieve me qeverinĂ« (Kryeministrin), duke mĂ«njanuar parapĂ«lqimet politikeâ (Helgerson); ndĂ«rsa Kissinger vĂ«ren se integriteti i Drejtorit garanton efektivitetin e tij.
Lufta kundër politizimit ka rëndësi të madhe, por, meqenëse politizimi është i rrënjosur në strukturën e qeverisë, përmirësimet thelbësore ngërthejnë një rishikim të strukturës në mënyrë që lidhja inteligjencë-politikë të bëhet më pak e ngushtë: afërsia sjell ekspozimin dhe zbeh rëndësinë dhe veprimtarinë e institucionit, ndërsa distanca sjell objektivitet.
Mbikëqyrja
Drejtuesit e sotĂ«m tĂ« Kuvendit shkelin me ndĂ«rgjegje parimin themelor tĂ« njĂ« shteti demokratik: tĂ« drejtĂ«n e patjetĂ«rsueshme ligjore tĂ« Kuvendit tĂ« mbikĂ«qyrĂ« ShĂ«rbimin Informativ ShtetĂ«ror apo Komunitetin e InteligjencĂ«s. MbikĂ«qyrja parlamentare Ă«shtĂ« forma mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme e mbikĂ«qyrjes demokratike dhe drejtimit tĂ« veprimtarive tĂ« shĂ«rbimit tĂ« fshehtĂ« nĂ« disa drejtime: sĂ« pari, nĂ« respektimin e tĂ« drejtave dhe lirive themelore tĂ« njeriut; sĂ« dyti, nĂ« pĂ«rdorimin e burimeve financiare qĂ« Kuvendi miraton pĂ«r veprimtarinĂ« e ShĂ«rbimit dhe sĂ« treti, nĂ« forcimin e kĂ«tij institucioni nĂ« luftĂ« kundĂ«r rreziqeve, qĂ« i kanosen kombit apo nĂ« luftĂ« kundĂ«r krimit kombĂ«tar, nĂ« pĂ«rputhje me disa parime: tĂ« ligjshmĂ«risĂ«, tĂ« mbrojtjes tĂ« tĂ« drejtave, tĂ« konfidencialitetit, tĂ« mbrojtjes sĂ« interesave kombĂ«tare, tĂ« proporcionalitetit dhe parimit tĂ« ânevojĂ«s pĂ«r tĂ« diturâ(ligji Nr. 8391, 28 tetor 1998). Autoriteti i Kuvendit pĂ«r buxhetin nĂ«nkupton tĂ« drejtĂ«n qĂ« ka Kuvendi tĂ« kqyrĂ« se si shpenzohen fondet, qĂ« vet Kuvendi ka miratuar pĂ«r ShĂ«rbimin, d.m.th., a janĂ« shpenzur me kujdes dhe pĂ«r aktivitetet qĂ« janĂ« miratuar.
Prej mĂ« shumĂ« se njĂ« dekadĂ«, dĂ«gjojmĂ« se institucionet tona u binden ligjeve, por duket se ligjet dhe parimet janĂ« thjesht funksion i pushtetit. Refuzimi, qĂ« Drejoresha e ShĂ«rbimit i bĂ«n ftesave tĂ« Kuvendit, pĂ«r shkak tĂ« çertifikimit Ă«shtĂ« njĂ« fabul foshnjore. Problemi nuk qĂ«ndron tek çertifikimi, qĂ« mund tĂ« realizohet nĂ« çdo moment, por drejtuesit e Kuvendit preferojnĂ« tĂ« luajnĂ« strucin se sa tĂ« âshqetĂ«sojnĂ«â Kryeministrin apo qeverinĂ« nĂ« ushtrimin e kĂ«tij pushteti.
NjĂ« shembull, qĂ« mund ta ndihmojĂ« DrejtoreshĂ«n tonĂ« Ă«shtĂ« zonja Gina Haspel, ish-Drejtoresha e parĂ« e AgjencisĂ« Qendrore tĂ« InteligjencĂ«s amerikane, njĂ« oficere operative me njĂ« karrierĂ« 33 vjeçare nĂ« CIA. Personalitete tĂ« inteligjencĂ«s amerikane e kanĂ« konsideruar: ânjĂ« nga drejtorĂ«t mĂ« me ndikim nĂ« historinĂ« e AgjencisĂ«â, thjesht pĂ«r shkak tĂ« mĂ«nyrĂ«s se si e mbrojti AgjencinĂ« nga presioni politik. Drejtoresha Haspel, pavarĂ«sisht kundĂ«rthĂ«nieve, punoi ngushtĂ« me Komisionin e InteligjencĂ«s sĂ« DhomĂ«s sĂ« PĂ«rfaqĂ«suesve dhe ka lĂ«nĂ« pĂ«rshtypje pĂ«r pĂ«rkushtimin, sinqeritetin dhe angazhimin e vet tĂ« thellĂ« ndaj Komisionit vĂ«ren ish-Kryetari Nunes, R-CA.
Një botë dhe inteligjencë e transformuar
Sot përballemi me disa sfida të mëdha njëherësh: konkurrencën strategjike, ku fuqitë kundërshtare, që rrëzohen mund të jenë po aq shkatërruese sa ato që ngrihen; me krimin e organizuar, korrupsionin dhe me revolucionin teknologjik, i cili po transformon mënyrën tonë të jetesës. Në këtë mjedis, institiucionet e inteligjencës po punojnë intensivisht për të qenë në krye të zhvillimeve, duke dhënë shembuj të pazakontë, si: paralajmërimi i hershëm mbi planet e Rusisë për të pushtuar Ukrainën dhe deklasifikimi i kujdesshëm i disa dokumenteve sekrete amerikane për të ekspozuar dezinformimin rus (Burns).
Revolucioni i inteligjencës artificiale u ofron analistëve të shërbimit mundësi të reja, që tejkalojnë mendjen njerëzore, për të shfrytëzuar të dhënat e pafundme të burimeve të hapura, si dhe ato, që përftohen në mënyrë të fshehtë. Kësisoj, agjentët tanë do të kenë mundësi të përqëndrohen në atë që bëjnë më miri: të ofrojnë gjykime të arsyetuara për interesat e vendit në kohën e duhur dhe që të shërbejnë si bazë për veprim (Kent).
Fqinjët po lëvizni me shpejtësi të madhe në këtë drejtim dhe po bëjnë investime të mëdha për të siguruar pajisje të nevojshme sepse nxjerrja e konkluzioneve nga informacioni i mbledhur është problemi më i vështirë apo sfida e shërbimit të fshehtë. Sigurisht që edhe Shërbimi ynë është i përfshirë në këto zhvillime, por këto përparësi nuk mund të bëhen realitet pa buxhetin e nevojshëm. Shërbimi i fshehtë është krijuar për të mbrojtur shtetin sipas mjeteve që zotëron dhe veprimtaria e Shërbimit kundër terrorizmit dhe ekstremizmit, inteligjencës së huaj, sigurisë kibernetike, krimit të organizuar, korrupsionit, që lidhen me stabilitetin e brendshëm dhe rajonal, me sigurinë ekonomike, energjetike dhe mbrojtjen e kësaj veprimtarie shoqërohen me qesen e nevojshme, zoti Kryeministër, shumë më përpara se ta kualifikoni si dispeçeri.
Veprimtari të fshehta
NĂ« kĂ«tĂ« pikĂ« po sjell disa operacione tĂ« shĂ«rbimeve kundĂ«rshtare, tĂ« lĂ«shuara kohĂ«t e fundit, pos sulmit famĂ«keq tĂ« BanjskĂ«s, ngjarjeve tĂ« fundit nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut apo nĂ« vendin tonĂ«. KĂ«to aktivitete flasin pĂ«r rĂ«ndĂ«sinĂ« e jashtĂ«zakonshme tĂ« ShĂ«rbimit, qĂ« Kryeministri ynĂ« e quan ânjĂ« dispeçeri kombĂ«tare thashethemeshâ, qĂ«, pa dyshim, inkurajon veprimtaritĂ« e tyre subversive.
Inteligjenca ruse, FSB dhe GRU, npĂ«rmjet agjentĂ«ve tĂ« vet ka kthyer nĂ« baza tĂ« sofistikuara spiunazhi kĂ«shtjella apo hotele pothuajse nĂ« tĂ« gjithĂ« EvropĂ«n. NĂ« kĂ«to âshtĂ«pi pushimiâ rektutojnĂ« dhe drejtojnĂ« aksione tĂ« ndryshme spiunazhi, si: mbledhje informacioni, atentate, sabotazhe, destabilizim tĂ« qeverive, trafik armĂ«sh, moblizime, etj.
Fondacione, si âPravfondâ, me buxhet shtetĂ«ror, i lidhur me GRU dhe SVR, financon projekte keqinformimi dhe mbrojtjen ligjore tĂ« tĂ« dyshuarve si spiunĂ« rusĂ« ose individĂ«ve me interes pĂ«r Kremlinin, mbĂ«shtet materialisht ushtrinĂ« ruse nĂ« UkrainĂ«, financon operacione âkulturoreâ dhe konferenca âshkencoreâ (Beograd dhe SarajevĂ«) apo site propagandistike (Golos dhe Euromore), qĂ« mbĂ«shtesin luftĂ«n pushtuese ruse nĂ« UkrainĂ«.
Nga vjeshta e vitit 2023, shtatĂ« vende tĂ« BE-sĂ« kanĂ« vĂ«zhguar njĂ« operacion tĂ« frymĂ«zuar nga Moska, qĂ« synonte destabilizimin e zgjedhjeve evropiane tĂ« 9 qershorit dhe pĂ«rkrahjen e deputetĂ«ve pro-rusĂ« brenda Parlamentit Evropian. Sipas zyrĂ«s sĂ« prokurorisĂ« federale belge, zyrtarĂ« tĂ« Parlamentit Evropian u paguan pĂ«r tĂ« pĂ«rhapur propagandĂ« ruse. Autoritete inteligjente europiane kanĂ« denoncuan faqen âZĂ«ri i EvropĂ«sâ pĂ«r pĂ«rhapje tĂ« propagandĂ«s ruse dhe korruptimin e zyrtarĂ«ve tĂ« zgjedhur evropianĂ«, po kĂ«shtu, edhe faqet Visegrad Post dhe Golos.eu. Arrestimi i njĂ« ish-agjenti tĂ« shĂ«rbimeve tĂ« inteligjencĂ«s austriake, Egisto Ott, i rekrutuar prej vitesh nga Rusia, po shkakton trazira tĂ« papara. ShumĂ« vende tĂ« tjera evropiane janĂ« ânĂ«n sulm tĂ« pĂ«rhershĂ«mâ tĂ« propagandĂ«s ruse.
Profesioni, emërimet dhe arsimimi
NjĂ« profesion mund tĂ« pĂ«rcaktohet sipas tri kritereve: ekspertizĂ«s, raportit tĂ« tij me tĂ« tjerĂ«t dhe pĂ«rgjegjĂ«sisĂ«. NĂ« rastin e shĂ«rbimit, ekspertiza pĂ«rcaktohet sipas katĂ«r funksioneve tĂ« shĂ«rbimit: mbledhjes, analizĂ«s, kundĂ«rzbulimit dhe operacioneve tĂ« fshehta, kurse pastĂ«rtia Ă«shtĂ« kriteri dhe mekanizmi i kontrollit pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« shĂ«rbimin e fshehtĂ« dhe pĂ«r ta vazhduar kĂ«tĂ« profesion me pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« pĂ«r tâi shĂ«rbyer mbrojtjes sĂ« vendit. MirĂ«po, kur shteti nuk Ă«shtĂ« i pĂ«rgjegjshĂ«m pĂ«r tĂ« gjithĂ«, atĂ«herĂ« edhe agjentĂ«t e shĂ«rbimit tĂ« fshehtĂ« mund tĂ« mos jenĂ« tĂ« pĂ«rgjegjshĂ«m ndaj njĂ« grupi tĂ« vogĂ«l, qĂ« kontrollon shtetin (Angleton). KĂ«sisoj, shteti ynĂ«, nĂ« vend qĂ« ta kthejĂ« ShĂ«rbimin nĂ« âdispeçeri thashethemeshâ, duhet tâi japĂ« fonde, tĂ« bĂ«jĂ« pĂ«rpjekje tĂ« mĂ«dha pĂ«r tĂ« nxitur ndjenjĂ«n e pĂ«rgjegjĂ«sisĂ« profesionale, duke i kushtuar kujdes tĂ« veçantĂ« rekrutimit, trajnimit dhe mbĂ«shtetjes nga profesionistĂ«t; tĂ« gjejĂ« mĂ«nyrĂ«n pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr dhe mbajtur talentet, duke pĂ«rmirĂ«suar pagat dhe duke inkurajuar modele mĂ« fleksibĂ«l karriere. Por, fatkeqĂ«sisht, mĂ«sojmĂ« se instituti pĂ«r pĂ«rgatitjen profesionale dhe formimin bazĂ« tĂ« punonjĂ«sve tĂ« rinj tĂ« ShĂ«rbimit; si dhe pĂ«r kualifikimin dhe specializimin e punonjĂ«sve tĂ« komunitetit tĂ« inteligjencĂ«s nuk funksionon mĂ« (Beqiri, Lidershipi âŠ., Panorama, 6 maj 2024), nĂ« njĂ« kohĂ«, kur partnerĂ«t tanĂ« po transformojnĂ« qasjen e tyre ndaj zhvillimeve tĂ« sotme teknologjike, qĂ« tejkalojnĂ« pritshmĂ«ritĂ« dhe imagjinatĂ«n tonĂ«, duke ngritur qendra tĂ« reja dhe duke zgjeruar bashkĂ«punimin me institucionet akademike dhe sektorin privat. KĂ«sisoj, ShĂ«rbimi ynĂ« ka nevojĂ« pĂ«r investime strategjike afatgjata peÌr teÌ zhvilluar profesionalizmin, tĂ« modernizojĂ« kapacitetet dhe strukturat edukative neÌ raport me natyreÌn e re teÌ keÌrceÌnimeve dhe jo tâi mbyllĂ« ato.
Siguria dhe mbrojtja jonĂ« nuk mund tâi pĂ«rballojĂ« kĂ«rcĂ«nimet e sotme shumĂ«planĂ«she dhe tâi pĂ«rgjigjet kĂ«rkesave tĂ« AleancĂ«s pa kontributin efektiv dhe tĂ« pazĂ«vendĂ«sueshĂ«m tĂ« ShĂ«rbimit, i cili, nĂ«n trysninĂ« e sfidave tĂ« kohĂ«s, kĂ«rkon ndryshime konceptuale dhe organizative. Kur drejtuesit e sotĂ«m tĂ« Kuvendit pengojnĂ« ushtrimin e kompetencave tĂ« vet Kuvendit, si dhe tĂ« komisioneve gjegjeÌse, KeÌshilli i Sigurimit KombeÌtar Ă«shtĂ« forumi i vetĂ«m, i cili mund tĂ« mĂ«njanojĂ« njĂ« dĂ«m, qĂ«, mĂ« vonĂ«, mund tĂ« jetĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« riparohet.
NDIQE LIVE “PANORAMA TV” © Panorama.al Burimi informacionit @Panorama.al: Lexo me shume ne :bota sot www.botasot.co
