NGA PROF. DR. ELMAS LECI
EmĂ«rtime tĂ« personalizuara rrugĂ«sh e institucionesh ka kodo nĂ« ShqipĂ«ri si edhe nĂ« botĂ«, veçse pagĂ«zimi i tyre nĂ« kohĂ« tĂ« ndryshme ka ndjekur trajektore tĂ« veçanta. NĂ« komunizĂ«m psh., kjo punĂ« ishte e zgjidhur, se vendoseshin ata tĂ« partisĂ«. Problemi doli nĂ« demokraci, ku ekuilibri, qĂ« shpesh e shumĂ« herĂ« u prish me e pa dashje, ishte e mbetet domosdoshmĂ«ri pĂ«r jetesĂ«n shoqĂ«rore. Vendosja apo pagĂ«zimi i rrugĂ«ve e institucioneve me emra tĂ« personalizuara, Ă«shtĂ« dhe mbetet gjithnjĂ« pĂ«rgjegjĂ«si e madhe para publikut e strukturave qeverisĂ«se kryesisht lokale, veçanĂ«risht kur del nga njĂ« regjim komunist siç ishte ai i yni tĂ«rĂ«sisht totalitar, qĂ« jo rrallĂ«herĂ« çështje tĂ« tilla tĂ« emĂ«rtimeve tĂ« personalizuara nĂ« kĂ«to vite tĂ« pas â90-tĂ«s, na janĂ« kthyer ose mĂ« saktĂ« na i kanĂ« kthyer, jo vetĂ«m nĂ« shqetĂ«sime, por edhe nĂ« mollĂ« sherri mes grupimeve shoqĂ«rore (kjo deri, me sa di kur u vendos qĂ« me to tĂ« mos luhet mĂ« me hiq e vĂ«r e u tha, doli edhe vendimi se emrat qĂ« janĂ« vĂ«nĂ« si luan mĂ« as topi?!) kryesisht me bindje tĂ« ndryshme politike.
Një periudhë, pa hyrë në detaje, u bë ajo që theksuam me hiq e vër emra figurash publike e jo publike, e mandej edhe anasjellas me vër e hiq për përkatësi politike, e përsëri është vazhduar me të tilla histori pa shije. A mos kështu do vijojmë ne të shkojmë përpara e të krenohemi me historinë tonë se në fund të fundit, emrat publikë për rrugët dhe institucionet mbajnë në vetvete edhe një pjesë të historisë, e cila sot konceptohet e presupozohet ndryshe nga 30 vjet e ca më parë, pasi sot ka ardhur koha e duhet të mendojmë se ky vend u takon të gjithëve, edhe të majtëve edhe të djathtëve, edhe partizanëve edhe nacionalistëve. Vërehet se për problemin e emërtimeve të personalizuara, zhurma më e madhe bëhet dhe politizimet më të theksuara, bëhen në zonat rurale, ndonëse me zvogëlimin e fshatrave rezultat i braktisjeve, pak shanse kanë mbetur, por që janë dukuri për vetë marrëdhëniet në ato komunitete dhe shtratin që gjejnë forcat politike për manipulime.
Po bĂ«j pak si objeksion tĂ« kĂ«tij opinioni zonĂ«n rurale tĂ« ShĂ«ngjergjit, fshat e krahinĂ« me shumĂ« vlera historike e sot edhe turistike nĂ« qarkun e TiranĂ«s. Dikur nĂ« regjimin komunist, ky fshat shkollĂ«s nĂ« qendĂ«r kur ajo ishte mĂ« e vogĂ«l, i vunĂ« emrin e njĂ« dĂ«shmori ndĂ«r tĂ« 15 e ca qĂ« ka krahina. MĂ« pas kaluan vite dhe ajo shkollĂ« u rrit e kaloi nĂ« tĂ« mesme, e mandej i vunĂ« njĂ« emĂ«r tjetĂ«r, tĂ« njĂ« dĂ«shmori tjetĂ«r, veçse ky dĂ«shmori tjetĂ«r apo i dyti kishte qenĂ« oficer i qeverisjes sĂ« Zogut, oficer qĂ« ishte ngritur me armĂ« kundĂ«r Mbretit dhe Mbreti ligjĂ«risht e drejtĂ«sisht na e dĂ«noi me pushkatim. NĂ« komunizĂ«m regjimi e shpalli dĂ«shmorĂ« se kishte luftuar Mbretin Zog e nga kjo âmeritĂ«â e tĂ« tjera, i dhanĂ« ShkollĂ«s emrin e dĂ«shmorit, qĂ« luftoi Mbretin. Anomali! Kjo nuk shkonte, ndaj nĂ« demokraci, rezultat edhe i propozimit tĂ« njĂ« grupi intelektualĂ«sh shkolla u kalua nĂ« emrin origjinal, pa emĂ«r tĂ« personalizuar por vetĂ«m thjesht e bukur âShkolla e Mesme ShĂ«ngjergjâ, emĂ«rtim ky i pranuar siç thonĂ« gjerĂ«sisht nĂ« krahinĂ«, e i pa politizuar, emĂ«r shkolle pĂ«r gjithĂ« popullin pa dallim majtas e djathtas.
NĂ« rastin konkret, a e âmbanteâ si peshĂ« ajo shkollĂ«, emrin (nuk diskutoj titullin dĂ«shmorĂ«) tĂ« njĂ« personi, qĂ« mori armĂ«n kundĂ«r njĂ« qeverisje ligjore?! Si do tâu thuhej nxĂ«nĂ«sve pĂ«r âvleratâ qĂ« kishte njĂ« emĂ«rtimi i tillĂ« i personalizuar i shkollĂ«s?! Si do u shpjegohej CV-ja e personit, emrin e tĂ« cilit mbante institucioni?! VeçanĂ«risht kur zona siç e pĂ«rmenda ka edhe shumĂ« dĂ«shmorĂ«sh tĂ« tjerĂ« tĂ« LuftĂ«s Antifashiste. Ekuilibri mbi vendosjen e emrave tĂ« personalizuara rrugĂ«ve dhe institucioneve, ndonĂ«se janĂ« bĂ«rĂ« shumĂ« emĂ«rtime tĂ« tilla dhe do bĂ«hen edhe pĂ«r tĂ« ardhmen e nĂ« kĂ«tĂ« kĂ«ndvĂ«shtrim mbetet gjithnjĂ« çështje aktuale. Si e tillĂ«, nga organet e pĂ«rcaktuara me ligj pĂ«r emĂ«rtimet e personalizuara tĂ« rrugĂ«ve dhe institucioneve, ajo meriton kujdesin mĂ« tĂ« madh nĂ« pĂ«rcaktimin e tyre, duke ndĂ«rmarrĂ« fillimisht studimin e duhur, madje tĂ« kujdesshĂ«m e tĂ« mirĂ«filltĂ« tĂ« çështjes, qĂ« nga piketimi fillestar e deri te promovimi, pasi kemi pasur boll luhatje e nuk kemi mĂ« kohĂ« tĂ« âhallavitemiâ me plotĂ«sim interesash personale dhe tekash vetjake.
Ndaj organizmat qĂ« merren me studimin e deri pagĂ«zimin e rrugĂ«ve dhe institucioneve (kupto nomenklaturĂ«n pĂ«rkatĂ«se) me emra tĂ« personalizuara, mendoj se kanĂ« domosdoshmĂ«ri saktĂ«simin e vlerave tĂ« pa kundĂ«rshtueshme nga opinioni, i cili na çon kĂ«shtu domosdoshmĂ«rish tek emĂ«rtimin i ri dhe i gjithĂ«pranuar. Me keqardhje vĂ«rehen nĂ«pĂ«r rrugĂ«t e TiranĂ«s, emra gjithfarĂ« gjeneralĂ«sh tĂ« Enverit (jo nga ato tĂ« dĂ«nuarit ndĂ«r vite), qĂ« i kanĂ« rrugĂ«t e rrugicat e kryeqytetit, siç kanĂ« edhe boll emra ish-personash, qĂ« nuk kanĂ« asnjĂ« lidhje e veprimtari tĂ« personit me TiranĂ«n dhe shtoj se pĂ«r jo nĂ« TiranĂ«, por zor se mund tâu gjesh tĂ« dokumentuar ndonjĂ« gjĂ« edhe nĂ« fshatin e tyre tĂ« origjinĂ«s. FalĂ« nepotizmit, emri i njĂ« x-i (pĂ«r tĂ« mos e personalizuar çështjen) i Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« njĂ« rruge psh., andej nga âPorcelaniâ (nuk po ja them emrin, personit por tĂ« birit ia kam thĂ«nĂ« se âçfarĂ« do emri i babait tuaj nĂ« rrugĂ«n e TiranĂ«s?!
Cili Ă«shtĂ« kontributi i tij nĂ« TiranĂ«â?!) dhe djali nuk ka pas se çfarĂ« tĂ« mĂ« thotĂ« sepse e di mirĂ« se si Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« ajo punĂ«, si Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« ai emĂ«rtim rruge dhe po e them se i biri ka njĂ« influencĂ« jo tĂ« vogĂ«l nĂ« qarqet politike qendrore e lokale. KĂ«to, pa diplomaci janĂ« abuzime, siç Ă«shtĂ« abuzim sot e gjithĂ« ditĂ«n qĂ« sipas qeverisjes lokale majtas e djathtas, emĂ«rtimet e personalizuara e tĂ« papeshuara nuk i janĂ« shmangur procesit tĂ« pastudiuar mirĂ« tĂ« pĂ«rurimit e pagĂ«zimit, kur kĂ«rkohet nga opinioni qĂ« vendim marrjet pĂ«r kĂ«tĂ« qĂ«llim, tĂ« jenĂ« tĂ« merituara e sa mĂ« tĂ« ekuilibruara pĂ«r rrugĂ«t e institucionet, pasi siç dihet ato i shĂ«rbejnĂ« edhe çështjeve tĂ« SigurisĂ« dhe Mbrojtjes sĂ« vendit.
/Gazeta Panorama
