NGA LEONARD DEMI 
âNe i zgjedhim miqtĂ« dhe armiqtĂ«, por jo fqinjĂ«tâ â G. K. Chesterton
MĂ« 18 korrik, Kuvendi i ShqipĂ«risĂ« miratoi njĂ« deklaratĂ« me tĂ« cilĂ«n fton Parlamentin e RepublikĂ«s sĂ« GreqisĂ« tĂ« bashkĂ«punojnĂ« pĂ«r abrogimin e Ligjit tĂ« LuftĂ«s Nr. 2636/40 me ShqipĂ«rinĂ«, duke shfrytĂ«zuar çdo instrument ligjor. Me kĂ«tĂ« rast, dĂ«shiroj tĂ« risjell nĂ« vĂ«mendje tĂ« lexuesit njĂ« shkrim, qĂ« kam botuar te gazeta âShekulliâ, mĂ« 7 qershor 2006, tĂ« cilin po e trajtoj nĂ« kĂ«ndvĂ«shtrimin e arritjeve tĂ« vendit tonĂ« gjatĂ« procesit tĂ« integrimit euroatlantik (NATO dhe BE), me besim se ndihmon nĂ« qartĂ«simin e njohurive mbi kĂ«tĂ« ligj, i cili, midis tĂ« tjerave, vĂ« nĂ«n sekuestrim konservativ pasuritĂ« e shqiptarĂ«ve anembanĂ« GreqisĂ« dhe i jep shtetit grek tĂ« drejtĂ«n pĂ«r administrimin e tyre.
I
Dekreti i QeverisĂ« greke me numĂ«r 2636/40 i vitit 1940, si dhe dekreti i MbretĂ«risĂ« sĂ« GreqisĂ«, nĂ«nshkruar mĂ« datĂ« 10 dhjetor 1940 e cilĂ«sojnĂ« ShqipĂ«rinĂ« si njĂ« vend armik me tĂ« cilin Greqia Ă«shtĂ« nĂ« luftĂ«. Ky vendim i kundĂ«rpĂ«rgjigjej âdekretit mbretĂ«ror shqiptarâ Nr. 194, tĂ« datĂ«s 9 qershor 1940 âXVIII, ku neni 1 i tĂ« cilit (fjalĂ« pĂ«r fjalĂ«) thotĂ«: âMbretnija e Shqipnis njifet e hyme nĂ« luftĂ« me ato shtete me tĂ« cillĂ«t Mbretnija e Italis ka me qenĂ« nĂ« LuftĂ«â.
Kur themi dekret mbretëror shqiptar, kemi parasysh dekretin e Viktor Emanuelit III, i cili më 1939 u shpall mbret i Italisë dhe i Shqipërisë (këtu është fjala për dekretin mbretëror italian mbi gjendjen e luftës, të datës 8 korrik 1938-XVI, Nr. 1415, neni 3). Për të marrë firmën e qeverisë shqiptare mbi këtë dekret, Musolini përdori Françesko Jakomonin, mikun e tij të besuar dhe mëkëmbësin e mbretit italian në Tiranë. Kështu, në qershor të vitit 1940, Jakomoni detyroi Qeverinë shqiptare të Vërlacit ta miratonte këtë ligj. Qeveria shqiptare e realizoi këtë kërkesë, më 9 qershor 1940 (Gazeta Zyrtare e vitit 1940).
II
-Më 28 tetor 1940, pas një ultimatumi që Qeveria italiane i drejtoi Athinës, ushtritë fashiste italiane sulmuan Greqinë në drejtim të Janinës dhe Follorinës. Pas disa sukseseve të para, trupat italiane u kundërsulmuan nga forcat greke, u zmbrapsën dhe u thyen.
-NĂ« kĂ«tĂ« luftĂ« u detyruan me forcĂ« tĂ« merrnin pjesĂ« edhe dy batalione shqiptare: âTomoriâ dhe âTaraboshiâ. UshtarĂ«t shqiptarĂ« nuk pranuan tĂ« luftonin kundĂ«r forcave greke dhe njĂ« pjesĂ« e tyre u bashkua me luftĂ«tarĂ«t grekĂ«.
-MĂ« 22 nĂ«ntor 1940, nĂ« njĂ« letĂ«r qĂ« Musolini i dĂ«rgon Hitlerit shtrĂ«ngohet tĂ« pranonte: âGati tĂ« gjitha trupat shqiptare lĂ«shuan luftĂ«n. Ato ngritĂ«n krye kundĂ«r reparteve tonaâŠâ.
Më tej, ai e cilëson këtë element si një nga tre faktorët kryesorë të disfatës italiane. Një gjë të tillë e ka pohuar edhe mareshalli Badolio në kujtimet e veta. Gjatë Luftës Antifashiste, 1939-1944, populli shqiptar luftoi kundër dy okupatorëve të huaj: fashistëve italianë dhe kundër nazistëve gjermanë, të cilët pushtuan vendin tonë njëri-pastjetrit. Shqiptarët, si pjesëtar aktivë të koalicionit antifashist, dhanë kontributin e vet në fitoren historike mbi fashizmin dhe i siguruan vetes të drejta të plota e të barabarta krahas anëtarëve të tjerë të këtij koalicioni.
III
Pas çlirimit të Shqipërisë nga fashistët dhe nazistët, një çështje me rëndësi teorike dhe praktike është edhe fuqia juridike që patën normat juridike të nxjerra gjatë pushtimit italian dhe gjerman, si dhe normat juridike, që organet përkatëse të shtetit shqiptar nxorën përpara pushtimit fashist. Më 24 maj të vitit 1944, në Përmet, u formua Këshilli Antifashist Nacionalçlirimtar, trup ligjvënës dhe ekzekutiv, dmth., një organ me atributet e një qeverie provizore. Më 17 maj 1945, ky organ miratoi ligjin Nr.61, i cili shfuqizonte dhe shpallte si të paqena të gjitha normat juridike, që kishin dalë gjatë kohës së pushtimit italian dhe gjerman. Normat juridike, që ishin në fuqi përpara 7 prillit 1939 mbeteshin të vlefshme edhe për një kohë të ardhshme, në qoftë se ato nuk ishin në kundërshtim me frymën dhe me normat e reja të nxjerra nga Këshilli Antifashit Nacionalçlirimtar dhe nga Qeveria Provizore (Gazeta Zyrtare Nr. 12, 1945).
Nga analiza e nenit 1 të këtij ligji vëmë re se ky nen shpreh qartë dy momente:
(i) shfuqizimin (abrogimin) e normave juridike të periudhës së pushtimit (shfuqizimi i referohet periudhës së ardhshme, që nga dalja e ligjit) dhe
(ii) deklarimin e tyre si të paqena.
Siç është argumentuar edhe në literaturën tonë juridike (Meksi, V., Gjendja juridike e politike e Shqipërisë gjatë pushtimit fashist italian, Drejtësia Popullore, Nr. 5, 1967), pushtimi ushtarak italian, solli edhe zhdukjen e shtetit sovran dhe të pavarur shqiptar. Gjatë gjithë kohës që zgjati pushtimi fashist, lufta kundër pushtuesve nuk pushoi dhe organet e krijuara nga pushtuesi, natyrisht, nuk ishin veçse vegla të tij, që nuk përfaqësonin asgjë.
MĂ« 11 janar 1946, nĂ« TiranĂ«, u mblodh Asambleja Kushtetuese, e cila doli nga zgjedhjet parlamentare tĂ« 2 dhjetorit 1945. Ky parlament, me vendimin e vet Nr. 191, shpalli ShqipĂ«rinĂ« RepublikĂ« Popullore dhe me vendimin Nr. 192 miratoi: âAprovimin e tĂ« gjithĂ« ligjeve dhe vendimeve tĂ« dala nga Kryesia e KĂ«shillit Antifashist Nacionalçlirimtar qysh prej Kongresit tĂ« PĂ«rmetit deri nĂ« ditĂ«n e mbledhjes sĂ« AsamblesĂ« Kushtetueseâ. NĂ« kĂ«tĂ« kuadĂ«r, njĂ« element tjetĂ«r me rĂ«ndĂ«si nĂ« dy plane: nĂ« planin e brendshĂ«m dhe veçanĂ«risht, nĂ« planin e jashtĂ«m Ă«shtĂ« Traktati i Paqes me ItalinĂ«, nĂ«nshkruar nĂ« Paris mĂ« 10 shkurt 1947, midis shteteve ndĂ«rluftuese tĂ« Koalicionit Antifashist dhe ItalisĂ«. MĂ« 9 tetor 1947, Presidiumi i Kuvendit Popullor vendosi aderimin e ShqipĂ«risĂ« nĂ« kĂ«tĂ« Traktat dhe autorizoi QeverinĂ« e RP tĂ« ShqipĂ«risĂ« qĂ« tĂ« aksedojĂ« nĂ« tĂ«. Me depozitimin e aktit tĂ« aksedimit pranĂ« qeverisĂ« franceze, ShqipĂ«ria hyri nĂ« radhĂ«n e âfuqive shoqeâ (Traktati i Paqes me ItalinĂ«, Fjalori Enciklopedik Shqiptar, botimi i parĂ«, 1985). Traktati i Paqes me ItalinĂ« jo vetĂ«m qĂ« e detyron ItalinĂ« tĂ« njohĂ« e tĂ« respektojĂ« pavarĂ«sinĂ«, sovranitetin dhe integritetin e shtetit shqiptar, duke pĂ«rfshirĂ« edhe ishullin e Sazanit; tĂ« heqĂ« dorĂ« nĂ« favor tĂ« ShqipĂ«risĂ« nga tĂ« gjitha tĂ« drejtat, koncesionet, interesat e pĂ«rfitimet e çdo lloji nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« fituara si rrjedhim i agresionit tĂ« 7 prillit 1939 etj., por nga pikĂ«pamja juridike ndĂ«rkombĂ«tare bĂ«n tĂ« pavlefshme Gjendjen e LuftĂ«s me GreqinĂ«, e cila ripohohet nĂ« nenin 31 tĂ« Traktatit tĂ« Paqes me ItalinĂ«, qĂ« thotĂ«: âItalia njeh se janĂ« nul e tĂ« paqena tĂ« gjitha marrĂ«veshjet ose traktatet e arritura nĂ« mes ItalisĂ« dhe autoriteteve, qĂ« ajo kish ngritur nĂ« ShqipĂ«ri qĂ« prej 7 prillit 1939 e deri mĂ« 3 shtator 1943 (3 shtatori 1943 Ă«shtĂ« dita e nĂ«nshkrimit tĂ« armĂ«pushimit midis ItalisĂ« dhe aleatĂ«ve)â.
MĂ« 22 qershor 1957, Republika Popullore e ShqipĂ«risĂ« dhe Republika e ItalisĂ« arritĂ«n marrĂ«veshjen pĂ«r rregullimin e çështjeve qĂ« rrjedhin nga Traktati i Paqes me ItalinĂ«, e cila hyri nĂ« fuqi mĂ« 30 tetor 1957, kur tĂ« dyja vendet shkĂ«mbyen instrumentet e ratifikimit. Deklarimi i nulitetit tĂ« marrĂ«veshjeve tĂ« lidhura midis ItalisĂ« fashiste dhe Qeverive tĂ« TiranĂ«s gjatĂ« kohĂ«s sĂ« pushtimit vĂ«rteton plotĂ«sisht tezĂ«n e nulitetit edhe tĂ« akteve me karakter tĂ« brendshĂ«m, tĂ« nxjerra nga QeveritĂ« fashiste tĂ« TiranĂ«s dhe nga organet e tjera nĂ« shĂ«rbim tĂ« pushtuesit. KĂ«shtu, nuliteti i tĂ« gjitha akteve me karakter tĂ« brendshĂ«m ose ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« shpallura nga kĂ«to organe pĂ«rfshijnĂ«, midis tĂ« tjerave, edhe âvendiminâ e QeverisĂ« tĂ« Shefqet VĂ«rlacit pĂ«r tâi shpallur luftĂ« GreqisĂ« pas agresionit tĂ« ItalisĂ« fashiste kundĂ«r popullit grek. Duke u bazuar nĂ« nulitetin e tĂ« gjitha normave dhe vendimeve tĂ« nxjerra nga QeveritĂ« shqiptare tĂ« kohĂ«s sĂ« pushtimit fashist, bie poshtĂ« pretendimi se midis GreqisĂ« dhe ShqipĂ«risĂ« ekziston âgjendja e luftĂ«sâ. NĂ« thelb, tĂ« qenit ânĂ« luftĂ«â tregon njĂ« formĂ« tĂ« ashpĂ«r dhe tĂ« pĂ«rshkallĂ«zuar konflikti midis dy shteteve, qĂ« pĂ«rfshin: dimensione ushtarake, ligjore, ekonomike dhe humanitare. ElementĂ«t kryesorĂ« apo karakteristikat, qĂ« zakonisht shoqĂ«rojnĂ« gjendjen e luftĂ«s janĂ«: aktivitetet luftarake, operacione dhe angazhime ushtarake aktive ndĂ«rmjet forcave tĂ« armatosura tĂ« dy shteteve; njohjen ndĂ«rkombĂ«tare, dmth., komuniteti ndĂ«rkombĂ«tar mund ta njohĂ« gjendjen e luftĂ«s dhe kjo ndikon nĂ« marrĂ«dhĂ«niet diplomatike dhe mund tĂ« pĂ«rfshijĂ« tĂ« drejtĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare dhe organizatat ndĂ«rkombĂ«tare; pasoja ligjore, gjendja e luftĂ«s prek statusin ligjor tĂ« vendeve dhe qytetarĂ«ve tĂ« tyre, duke pĂ«rfshirĂ« zbatimin e ligjit humanitar (siç Ă«shtĂ« Konventat e GjenevĂ«s); ndikimi ekonomik: tregtia, udhĂ«timi dhe forma tĂ« tjera tĂ« ndĂ«rveprimit ndĂ«rmjet dy shteteve zakonisht ndĂ«rpriten; sidoqoftĂ«, nĂ« disa raste, njĂ« ose tĂ« dy shtetet mund tĂ« shpallin zyrtarisht gjendjen e luftĂ«s, por kjo jo gjithmonĂ« shoqĂ«rohet me karakteristikat e gjendjes sĂ« luftĂ«s.
IV Traktati i MiqĂ«sisĂ«, BashkĂ«punimit, FqinjĂ«sisĂ« sĂ« MirĂ« dhe SigurisĂ«, qĂ« tĂ« dy vendet kanĂ« nĂ«nshkruar mĂ« 21 mars 1996 dhe Traktati i Uashingtonit e kanĂ« rinovuar dhe sanksionuar anakronizmin dhe skizofreninĂ« historike tĂ« ekzistencĂ«n tĂ« ligjit luftĂ«s me ShqipĂ«rinĂ« (cilĂ«sime tĂ« Ministrave tĂ« JashtĂ«m tĂ« GreqisĂ«, Nikos Denidas, mĂ« 20 Tetor 2020 dhe Nikos Kotzias, mĂ« 11.05.2018). Traktati i Uashingtonit, i cili themeloi OrganizatĂ«n e Traktatit tĂ« Atlantikut tĂ« Veriut (NATO) mĂ« 4 prill 1949, nuk trajton nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qartĂ« rastin e pranimit tĂ« dy shteteve, qĂ« janĂ« nĂ« luftĂ« apo nĂ« gjendje lufte me njĂ«ri-tjetrin. Neni 10 i traktatit thotĂ« se anĂ«tarĂ«simi Ă«shtĂ« i hapur pĂ«r çdo âshtet evropian qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« gjendje tĂ« çojĂ« pĂ«rpara parimet e kĂ«tij Traktati dhe tĂ« kontribuojĂ« nĂ« sigurinĂ« e rajonit tĂ« Atlantikut tĂ« Veriutâ dhe se pranimi kĂ«rkon miratim unanim nga tĂ« gjithĂ« shtetet anĂ«tare, dmth., qĂ« Greqia ka votuar pĂ«r anĂ«tarĂ«simin e ShqipĂ«risĂ« nĂ« NATO. NĂ« praktikĂ«, konsideratat politike dhe tĂ« sigurisĂ« tĂ« qenĂ«sishme nĂ« parimin e mbrojtjes kolektive tĂ« NATO-s (neni 5) do ta bĂ«nte pothuajse tĂ« pamundur qĂ« NATO tĂ« pranonte dy shtete, qĂ« janĂ« nĂ« konflikt aktiv me njĂ«ri-tjetrin. NjĂ« situatĂ« e tillĂ« do tĂ« ndĂ«rlikonte unanimitetin e mbrojtjes tĂ« AleancĂ«s (mbrojtjes kolektive) dhe mund tĂ« minonte kohezionin dhe efektivitetin e saj.
Neni 8 i Traktatit të Uashingtonit përcakton parimin që çdo marrëveshje ose traktat ndërkombëtar i lidhur nga anëtarët e NATO-s nuk duhet të bie ndesh me detyrimet e tyre të parashtruara në të. Kësisoj, sipas këtij neni, angazhimet dhe detyrimet e anëtarëve të NATO-s ndaj njëri-tjetrit kanë përparësi mbi çdo marrëveshje tjetër ndërkombëtare, që mund të kenë. Kjo ndihmon në ruajtjen e integritetit dhe unitetit të Aleancës duke parandaluar konfliktet e interesit, që mund të minojnë sigurinë kolektive dhe mbrojtjen e ndërsjellë.
V. Epilog
TĂ« gjitha QeveritĂ« greke qĂ« kanĂ« ardhur nĂ« fuqi pas datĂ«s sĂ« nĂ«nshkrimit tĂ« âLigjit tĂ« LuftĂ«s me ShqipĂ«rinĂ«â e deri mĂ« sot nuk i kanĂ« kĂ«rkuar Parlamentit grek ta abrogojĂ« absurditetin apo skizofreninĂ« e âLigjit tĂ« LuftĂ«s me ShqipĂ«rinĂ«â. Pyetja e thjeshtĂ« Ă«shtĂ«: PSE?
NDIQE LIVE “PANORAMA TV” © Panorama.al Burimi informacionit @Panorama.al: Lexo me shume ne :bota sot www.botasot.co
