VOLTIZA DURO/ Tetori Rozë njihet globalisht si Muaji i Ndërgjegjësimit për Kancerin e Gjirit, një periudhë e përkushtuar për të rritur ndërgjegjësimin rreth rëndësisë kritike të zbulimit të hershëm dhe parandalimit të kancerit të gjirit.
Në një intervistë për gazetën “Panorama”, Dr. Orges Spahiu, Shef i Njësisë së Radioterapisë në QSUNT tregon se gjatë kësaj kohe, organizata, profesionistë të shëndetësisë dhe media nga e gjithë bota bashkohen për të promovuar mesazhe jetike që synojnë uljen e vdekshmërisë dhe përmirësimin e shkallës së mbijetesës për miliona gra. Spahiu shprehet se simboli i fjongos rozë mund të jetë bërë një element i njohur, ndikimi real i këtyre përpjekjeve globale qëndron në përparimet e dukshme të arritura në rezultatet e shëndetit publik, qasjen në skrining dhe përmirësimin e opsioneve të trajtimit, veçanërisht në vendet e zhvilluara.
Cili është ndikimi global i fushatave të ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit?
Fushatat e ndërgjegjësimit për kancerin e gjirit kanë luajtur një rol të rëndësishëm në përmirësimin e qasjes në diagnozën e hershme dhe trajtimin, veçanërisht në vendet me të ardhura të larta. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), skrining i rregullt me mamografi ka treguar se redukton vdekshmërinë nga kanceri i gjirit me 20-30%, veçanërisht te gratë e moshës 50 deri në 69 vjeç.
Si paraqiten statistikat e grave dhe vajzave të prekura nga kanceri i gjirit?
Statistikat tregojnë se rreth 2.3 milionë raste të reja të kancerit të gjirit janë diagnostikuar çdo vit në të gjithë botën, dhe është lloji më i zakonshëm i kancerit te gratë. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) nisi Iniciativën Globale për Kancerin e Gjirit (GBCI) në 2021 për të reduktuar shkallën e vdekshmërisë me 2.5% në vit deri në vitin 2040 për të shpëtuar 2.5 milionë jetë përmes tre shtyllave kyçe të veprimit për promovimin e shëndetit për zbulimin e hershëm, diagnostikimin në kohë; dhe menaxhimin gjithëpërfshirës të kancerit të gjirit.
Sa është shkalla e mbijetesës nëse sëmundja zbulohet në kohë?
Të dhënat tregojnë se zbulimi i hershëm përmes mamografisë dhe programeve të tjera të skrining rrit ndjeshëm shkallën e mbijetesës. Për shembull, nëse kanceri i gjirit zbulohet në fazën e hershme, shkalla e mbijetesës pesëvjeçare është mbi 90%. Kjo tregon qartë se fushatat e vetëdijesimit kanë një ndikim të drejtpërdrejtë dhe të prekshëm në përmirësimin e rezultateve të trajtimit dhe uljen e vdekshmërisë. Këto fushata të shëndetit publik kanë nxitur gjithashtu rritje të ndjeshme të pjesëmarrjes në programet e skriningut të mamografisë, e cila është një nga mjetet më efektive për zbulimin e kancerit të gjirit në faza të hershme, shpesh para se të shfaqen simptomat.
Vende si Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar dhe Kanadaja kanë parë ulje të ndjeshme të vdekshmërisë nga kanceri i gjirit falë programeve të mirë etabluara të skriningut, të kombinuara me përpjekjet për ndërgjegjësim publik. Fushatat gjatë Muajit të Ndërgjegjësimit për Kancerin e Gjirit kanë qenë instrumentale në përhapjen e mesazheve të thjeshta, por të fuqishme, si “Zbulimi i hershëm shpëton jetë” dhe “Mos prisni, kontrollohuni sot!” Këto mesazhe kanë inkurajuar miliona gra të bëjnë skriningun e nevojshëm, duke kontribuar në diagnoza më të hershme dhe rezultate më të mira.
Cili është roli i qeverisë dhe sa i rëndësishëm është bashkëpunimi me sektorin shëndetësor?
Në vendet e zhvilluara, bashkëpunimi ndërmjet sektorit shëndetësor dhe organizatave joqeveritare ka qenë faktori kyç i suksesit. Iniciativat e mbështetura nga qeveritë, si programet e skriningut të subvencionuar, kanë bërë që mamografia të jetë më e aksesueshme për një popullsi më të gjerë. Për shembull, Shërbimi Kombëtar i Shëndetësisë (NHS) në Mbretërinë e Bashkuar ofron mamografi rutinë për gratë e moshës 50 deri në 70 vjeç, dhe ndërgjegjësimi i publikut përmes fushatave ka rritur ndjeshëm pjesëmarrjen në këtë program.
Një nga qasjet më të fuqishme ka qenë përdorimi i historive personale të ndara përmes mediave sociale, intervistave dhe paraqitjeve publike. Këto dëshmi jo vetëm që humanizojnë përvojën e kancerit të gjirit, por ndihmojnë, gjithashtu, në thyerjen e barrierave të frikës dhe stigmës që shpesh ndalojnë gratë të kërkojnë ndihmë. Në një intervistë të fundit në Mbretërinë e Bashkuar, një e mbijetuar e kancerit të gjirit ndau përvojën e saj mbi zbulimin e hershëm, duke thënë: “Zbulimi i hershëm shpëtoi jetën time, dhe unë jam dëshmia e gjallë për këtë”. Kjo frazë u bë virale, duke motivuar mijëra gra të përqendrohen në shëndetin e tyre të gjirit.
Ndikimi i këtyre historive personale është i thellë, duke ofruar një lidhje emocionale dhe duke nxitur veprime për shëndetin publik. Duke promovuar rëndësinë e zbulimit të hershëm përmes rrëfimeve që janë të prekshme dhe frymëzuese, këto fushata krijojnë një mjedis ku gratë ndihen të fuqizuara për të marrë kontrollin mbi shëndetin e tyre.
Çfarë ofrojnë intervistat me të mbijetuarat nga kanceri i gjirit?
Intervistat me gra të mbijetuara nga kanceri i gjirit në vende të ndryshme të botës ofrojnë një pasqyrë të vlefshme mbi ndikimin global të fushatave të ndërgjegjësimit. Në disa nga intervistat më të fuqishme të këtij viti, gratë nga Shtetet e Bashkuara, Mbretëria e Bashkuar, Kanadaja dhe Australia kanë ndarë historitë e tyre, duke theksuar se si zbulimi i hershëm ishte faktori kyç në mbijetesën e tyre. Mesazhe si “Nuk je vetëm” dhe “Së bashku mund ta fitojmë këtë betejë” krijojnë një frymë solidariteti që lehtëson barrën psikologjike për gratë që përballen me këtë sëmundje. Për shembull, në një intervistë të thelluar në Australi, një grua e re që mbijetoi nga kanceri i gjirit ndau përvojën e saj të përballjes me frikën dhe pasigurinë. “Nuk do të kisha arritur deri këtu pa mbështetjen e miqve dhe familjes sime, dhe pa programet e ndërgjegjësimit që më mësuan rëndësinë e kontrolleve të rregullta,” tha ajo. Kjo dëshmon ndikimin e ndërgjegjësimit dhe solidaritetit global në përballjen me kancerin e gjirit.
Mund të na tregoni se cilat janë sfidat e së ardhmes?
Pavarësisht progresit të ndjeshëm në vendet e zhvilluara, shumë vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme vazhdojnë të përballen me sfida në sigurimin e qasjes së gjerë në skrining dhe trajtim. Në Afrikën Subsahariane dhe Azinë Juglindore, për shembull, kanceri i gjirit shpesh diagnostikohet në faza të avancuara, kur opsionet e trajtimit janë të kufizuara dhe shkalla e mbijetesës është më e ulët. Sipas OBSH-së, në këto rajone, mbi 60% e rasteve të kancerit të gjirit diagnostikohen në faza të vona, në krahasim me vetëm 20% në vendet me të ardhura të larta.
Mungesa e infrastrukturës për programe të gjerë skriningu dhe stigmës që lidhet me diagnozën e kancerit përkeqëson më tej këtë problem. Fushatat e shëndetit publik duhet të zgjerojnë shtrirjen e tyre në këto zona të pa qasshme, duke ofruar edukim dhe burime për zbulimin e hershëm. Për më tepër, duhet të adresohen barrierat kulturore për të siguruar që gratë të ndihen rehat duke kërkuar kujdes mjekësor.
Sa rol luan teknologjia dhe fushatat digjitale për ndërgjegjësimin e kancerit të gjirit?
E ardhmja e fushatave për ndërgjegjësimin e kancerit të gjirit do të mbështetet gjithnjë e më shumë në platforma digjitale dhe teknologji inovative për të arritur një audiencë më të gjerë. Platforma si Instagram, Facebook etj. tashmë kanë dëshmuar se janë mjete të fuqishme për përhapjen e ndërgjegjësimit, veçanërisht ndër grupmoshat më të reja. Duke shfrytëzuar influencues dhe figura publike, fushatat mund të shtyjnë angazhimin dhe të nxisin më shumë gra të ndërmarrin hapa proaktivë për të menaxhuar shëndetin e tyre. Për më tepër, teknologjitë e shëndetit në celular apo aplikacionet që ofrojnë programe për vetëkontrollin e gjirit ose për mamografi, mund të integrohen në strategjitë e shëndetit publik për të rritur dhe përmbushur e oraret e skriningut. Realiteti virtual (VR) dhe realiteti i shtuar (AR) gjithashtu mund të luajnë një rol në edukimin e grave rreth shëndetit të gjirit në mënyrë interaktive dhe tërheqëse.
Cili është apeli juaj për të gjitha vajzat e gratë në luftën kundër kancerit të gjirit?
Muaji i Ndërgjegjësimit për Kancerin e Gjirit është një kujtesë e fuqishme se zbulimi i hershëm është çelësi për shpëtimin e jetëve. Suksesi i fushatave të ndërgjegjësimit në të gjithë botën dëshmon për vlerën e jashtëzakonshme të edukimit, mbështetjes komunitare dhe solidaritetit global në luftën kundër kancerit të gjirit. Kjo është një betejë që kërkon përkushtimin e përbashkët të qeverive, organizatave dhe individëve për të siguruar që gratë, pavarësisht vendndodhjes apo barrierave socio-ekonomike, të kenë mundësi për një jetë të shëndetshme dhe të gjatë. “Zbulimi i hershëm shpëton jetë” nuk është thjesht një slogan—është një thirrje për veprim që duhet ta përqafojmë dhe ta përhapim çdo ditë të vitit. Me përpjekje të vazhdueshme, qasje inovative dhe bashkëpunim global, synimi për të reduktuar vdekshmërinë nga kanceri i gjirit në të gjithë botën është i arritshëm.
/Gazeta Panorama