Nga Albana NEXHIPI/ Sâe marr vesh mirĂ« kĂ«tĂ« librin e fundit tĂ« Blushit, mĂ« tha njĂ« i njohur im, qĂ« e kishte lexuar me njĂ« frymĂ« âParajsĂ«n artificialeâ, librin e fundi tĂ« Ben Blushit dalĂ« kĂ«tĂ« panair libri qĂ« sapo kaloi. VetĂ«m dialog, fol e fol⊠Ti e ke lexuar, mĂ« pyeti. Jo, ia ktheva, por mĂ« bĂ«re kureshtare⊠Dhe e lexova. Brenda ditĂ«s. Dhe ja ku po i shkruaj edhe kĂ«to radhĂ«, shpejt e shpejt, me ndjesinĂ« e mbetur nga ky lexim.
Teksa lexon âParajsĂ«n artificialeâ tĂ« Blushit (gjatĂ« tĂ«rĂ« shkrimit titullin do tâia shkruaj tĂ« plotĂ«, se Ă«shtĂ« pikĂ«risht ajo âartificialeâ qĂ« i jep edhe ngjyresĂ«n letrare librit), nuk ka se si tĂ« mos e vĂ«sh re se po lexon njĂ« dialog tĂ« stĂ«rgjatĂ«, tĂ« ndarĂ« nĂ« kapituj, pĂ«rmes sĂ« cilĂ«ve kupton subjektin, intrigĂ«n, absurditetin e botĂ«s ku rrojmĂ«, artificialitetin dhe falsitetin e saj, thatĂ«sinĂ« e varfĂ«rinĂ« e ndjenjave e ideve, duke mos shpĂ«tuar natyrisht, as kĂ«saj radhe, prej ngacmimeve tĂ« Blushit nĂ« tema tĂ« mĂ«dha, si ajo e Zotit dhe feve.
NĂ« âParajsĂ«n artificialeâ tĂ« Blushit nuk ka letĂ«rsi nga ajo qĂ« tĂ« shpie tek yjet, ku pĂ«rhumbesh, qĂ« tĂ« sjell puhizĂ«n e vakĂ«t mbrĂ«mjeve, ku dy tĂ« dashuruar eglendisen mes verĂ«s qĂ« u ngjitet qiellzĂ«s dhe puthjeve, teksa abstragojnĂ« mbi jetĂ«n, tĂ« ardhmen, dashurinĂ« e tradhtinĂ«. Jo. Tek âParajsa Artificialeâ e Blushit nuk ekziston kjo lektisje tipike nĂ« tĂ« cilĂ«n ne jemi mĂ«suar tĂ« shohim zakonisht dy njerĂ«z qĂ« çiftosen bashkĂ«. Aty mbizotĂ«ron njĂ« e thĂ«nĂ« troç e mendimeve, njĂ« lakuriqĂ«si nga lajlet e lulet letrare, qĂ« dora-dorĂ«s teksa e bluan pĂ«rmbajtjen, ndjen artificialitetin ku kanĂ« mbĂ«rritur sot-dita marrĂ«dhĂ«nieve njerĂ«zore (burrĂ«-grua, i dashur e dashur, popull-politikĂ«) dhe falsitetin e tyre, pĂ«r tĂ« shkuar drejt njĂ« tĂ« ardhme tĂ« dĂ«shiruar, atĂ« qĂ« Blushi e cilĂ«son si âParajsĂ« artificialeâ, ku vegjetimi (pa punĂ« fizike, pa fe dhe pa para), do sjellĂ« me gjasa lumturinĂ« e njeriut (njĂ« tezĂ« tjetĂ«r provokuese e Blushit kjo, kur dihet tashmĂ« prej shumĂ« studimeve, se botĂ«n e kanĂ« çuar pĂ«rpara ambicia dhe lufta pĂ«r pushtet e parĂĄ nĂ« kurriz tĂ« atyre qĂ« kanĂ« bĂ«rĂ« punĂ«t mĂ« tĂ« rĂ«ndomta). Por, tâi marrim me radhĂ«.
Po, tek âParajsa artificialeâ Ă«shtĂ« njĂ« çift: ai njĂ« burrĂ« mesomoshĂ« i martuar, ajo njĂ« e re 27 vjeçare. Ai i gĂ«zon rininĂ«, ajo mençurinĂ«, ajo pyet, ai pĂ«rgjigjet, ajo me njĂ« brengĂ« nĂ« zemĂ«r, ai me njĂ« strategji pĂ«r tâia lehtĂ«suar. Por ky çift, Ă«shtĂ« thjesht teknika qĂ« e ndihmon autorin tĂ« na rrĂ«fejĂ« artificialitetin ku rrojmĂ« sot, thatĂ«sinĂ« e ndjenjave, absurditetin e marrĂ«dhĂ«ineve, krizĂ«n e familjeve, bajatllĂ«kun e luftrave, qĂ« nĂ« tekst cilĂ«sohen si ânjĂ« lloj ferriâ prej personazheve kryesore.
Janë 24 orë që rrëfehen në libër, dialog, mes dy dashnorëve. Një dialog i thatë, ashtu si gjuha e dashnorëve që nuk ndajnë dashuri me njëri-tjetrin, një gjuhë tregtare, ti më jep trupin, unë të ndihmoj për atë që ke nevojë. Një 24 orësh, ku pikërisht përmes këtij dialogu të thatë, në dukje naiv dhe absurd, vijnë njëra pas tjetrës temat provkuese. Kush janë më të mirët, myslymanët, katolikët apo kristianët? Pse çifutët fitojnë gjithmonë? A janë kaq budallenj iranianët, sa të sulen në luftë për thjesht qimen e Muhamedit?
24 orë ku lexuesi shijon pjesë historie dhe analize, e po ashtu edhe postulate filozofike, të cilat jo rrallë herë gjatë leximit të bëjnë të ndalesh e të reflektosh.
Por, jo mĂ« kot nĂ« fillim tĂ« kĂ«tij shkrimi pĂ«rmenda qĂ« do ta shkruaj tĂ« plotĂ« titullin e librit, âParajsa artificialeâ, sepse Ă«shtĂ« pikĂ«risht âartificialjaâ, ajo qĂ« ia jep vlerĂ«n letrare kĂ«tij teksti, nĂ« dukje tĂ« thatĂ« e pa shpirt (cilĂ«si kĂ«to tĂ« kohĂ«s ku rrojmĂ«). Gjithçka nĂ« kĂ«tĂ« tekst Ă«shtĂ« artificiale (lexo e rreme, njĂ« prej fushave kuptimore tĂ« tĂ« kĂ«saj fjale), edhe marrĂ«dhĂ«nia burrĂ«-grua, i dashur-e dashur, sebepet pĂ«r luftra, parajsat e pretenduara, gjithçka artificiale, dhe, pavarĂ«sisht se Blushi rreket tĂ« na bindĂ« pĂ«rmes gojĂ«s sĂ« Simon Shuterit, se Parajsa e krijuar prej inteligjencĂ«s artificiale, ku njeriu do rrojĂ« i lumtur pa punĂ« fizike, pa para e pa luftra, Ă«shtĂ« ajo e duhura, sĂ«rish duket qĂ« tĂ«rĂ« kjo dĂ«shirĂ« Ă«shtĂ« thjesht artificiale (lexo e rreme), ashtu siç do gjĂ« qĂ« po rreket tĂ« ndĂ«rtojĂ« njeriu modern sot.
Por ju thashĂ«, nuk i shpĂ«ton dot filozofimit nĂ«se lexon âParajsĂ«n artificialeâ tĂ« Blushit, ndaj pĂ«r tĂ« tĂ«rĂ« ata qĂ« do ta marrin nĂ« duar, ju sugjeroj edhe njĂ« laps me vete, pĂ«r tĂ« nĂ«nvizuar postulatet, qĂ« unĂ« besoj se do fillojnĂ« tĂ« citohen shpesh mes njerĂ«zve a nĂ«pĂ«r rrjet.
