Vendi i Vilhelm Telit i afrohet NATO-s dhe BE-sĂ« nĂ«n kĂ«rcĂ«nimin e Putinit â Zbulon artikulli i Politico
âZvicra nuk dĂ«shiron tĂ« pĂ«rfshihet nĂ« luftĂ«ra, por i pĂ«lqen tĂ« fitojĂ« para. PĂ«rplasja midis kĂ«tyre vlerave â si dhe shqetĂ«simet se presidenti rus Vladimir Putin pĂ«rbĂ«n njĂ« kĂ«rcĂ«nim pĂ«r tĂ« gjithĂ« EvropĂ«n â po e shtyn vendin tĂ« rimendojĂ« doktrinĂ«n e tij mbrojtĂ«se. KĂ«shtu raporton Politico nĂ« artikullin e sotĂ«m (30/8) pĂ«r qĂ«ndrimin e vendit tĂ« Vilhem Telit nĂ« lidhje me konfliktin mes UkrainĂ«s dhe RusisĂ«.
Media e njohur amerikane vazhdon me njĂ« analizĂ« tĂ« gjerĂ« tĂ« arsyetimit nĂ« fjalĂ«, duke raportuar: NĂ« njĂ« raport bombĂ« tĂ« publikuar tĂ« enjten, njĂ« grup ekspertĂ«sh i rekomandojnĂ« qeverisĂ« qĂ« vendi, i cili ka qenĂ« neutral qĂ« nga viti 1515, tĂ« punojĂ« drejt njĂ« â aftĂ«sie tĂ« pĂ«rbashkĂ«t tĂ« mbrojtjes me BE-nĂ« dhe NATO-n.â
âQĂ« nga fillimi i sulmit rus ndaj UkrainĂ«s, neutraliteti Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« sĂ«rish objekt i debatit politik, brenda dhe jashtĂ« vendit. Presioni ndaj ZvicrĂ«s pĂ«r tĂ« sqaruar pozicionin e saj po rritetâ, thuhet nĂ« raport, duke bĂ«rĂ« thirrje pĂ«r njĂ« ârishikimâ tĂ« politikĂ«s sĂ« saj tĂ« neutralitetit.
Një nga faktorët e shumtë është se si neutraliteti i Zvicrës ka ndikuar në shitjet e armëve. Një tjetër është mënyra më e mirë për të mbrojtur një vend të rrethuar nga dy blloqe ku nuk i përket (d.m.th. Ukraina). Përmbysja e mundshme politike është një tjetër shenjë se si pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 po ndryshon peizazhin e sigurisë së Evropës. Sulmi i paprovokuar bëri që Suedia dhe Finlanda të braktisin neutralitetin e tyre dhe të bashkohen me NATO-n.
EkspertĂ«t qĂ« pĂ«rgatitĂ«n raportin â duke pĂ«rfshirĂ« diplomatĂ«, zyrtarĂ« tĂ« lartĂ«, ish kreun e ushtrisĂ« zvicerane dhe Uolfgang Isinger, ish-drejtor i KonferencĂ«s sĂ« SigurisĂ« sĂ« Mynihut â ia dorĂ«zuan gjetjet e tyre Ministres zvicerane tĂ« Mbrojtjes dhe SigurisĂ«, Viola Amherd, e cila Ă«shtĂ« gjithashtu presidente e konfederatĂ«s zvicerane pĂ«r vitin 2024. Rekomandimet do tĂ« ndikojnĂ« nĂ« strategjinĂ« e sigurisĂ« sĂ« ZvicrĂ«s pĂ«r vitin 2025.
Eksportet e armëve
Eksportet zvicerane tĂ« armĂ«ve ranĂ« me 27% vitin e kaluar nĂ« mĂ« pak se 700 milionĂ« franga zvicerane (746 milionĂ« euro) krahasuar me vitin 2022 â pĂ«r shkak tĂ« rregulloreve tĂ« rrepta tĂ« eksportit tĂ« armĂ«ve dhe pĂ«rfundimit tĂ« blerjeve tĂ« mbrojtjes ajrore nga Katari tĂ« lidhur me organizimin e KupĂ«s sĂ« BotĂ«s 2022.
Berna ua ndalon shitjen e armĂ«ve vendeve nĂ« luftĂ« dhe kjo ka pasur njĂ« ndikim tĂ« madh nĂ« marrĂ«dhĂ«niet me vendet e tjera qĂ« duan tĂ« dĂ«rgojnĂ« armĂ« nĂ« UkrainĂ«, tĂ« cilat mund tĂ« pĂ«rfshijnĂ« komponentĂ« zviceranĂ«. âNdalimi i rieksportit duhet tĂ« hiqet,â u kĂ«rkon zyrtarĂ«ve raporti.
Zvicra ka bllokuar dĂ«rgimin e armĂ«ve dhe municioneve nĂ« UkrainĂ« nga disa vende evropiane. U deshĂ«n muaj tĂ« tĂ«rĂ« lobimi qĂ« Zvicra tĂ« pranonte tĂ« dĂ«rgonte tanke tĂ« tepĂ«rta Leopard nĂ« Gjermani pĂ«r tĂ« zĂ«vendĂ«suar ato tĂ« dĂ«rguara nĂ« UkrainĂ«. Refuzimi i saj pĂ«r tĂ« lejuar dĂ«rgimin e municioneve tĂ« prodhimit zviceran nĂ« stoqet e GjermanisĂ« pĂ«r tâu dĂ«rguar nĂ« UkrainĂ«, ndihmoi industrinĂ« gjermane tĂ« armĂ«ve Rheinmetall tĂ« rriste prodhimin e municioneve nĂ« Gjermani.
Ekspertët duan gjithashtu të forcojnë industrinë zvicerane të armëve duke forcuar politikat kundërbalancuese dhe duke fituar akses në programet e armatimit të BE-së dhe NATO-s.
FjalitĂ« âshpĂ«rthyeseâ.
Raporti ishte i diskutueshĂ«m edhe para se tĂ« bĂ«hej publik, me partitĂ« opozitare qĂ« akuzuan Amherd se kishte emĂ«ruar kryesisht âsimpatizantĂ«t dhe besimtarĂ«t e BEâ nĂ« panelin e ekspertĂ«ve. Ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« hasĂ« rezistencĂ« nĂ« parlamentin zviceran, veçanĂ«risht nga partitĂ« pacifiste tĂ« sĂ« MajtĂ«s dhe tĂ« djathtĂ«s ekstreme nacionaliste. Amherd Ă«shtĂ« tashmĂ« nĂ«n kritika pĂ«r lidhjet gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« ngushta tĂ« vendit me NATO-n.
âRaporti e bĂ«n tĂ« qartĂ« se Zvicra Ă«shtĂ« njĂ« vend perĂ«ndimor dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye mbĂ«shtet vlerat perĂ«ndimore,â tha Jean-Marc Ricli, kreu i QendrĂ«s sĂ« Politikave tĂ« SigurisĂ« me bazĂ« nĂ« GjenevĂ« pĂ«r rreziqet globale dhe ato nĂ« zhvillim. MegjithatĂ«, âthirrjet pĂ«r rritje tĂ« bashkĂ«punimit ushtarak me NATO-n dhe BE-nĂ« ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« shkaktojnĂ« shumĂ« debate brenda ZvicrĂ«s,â shtoi ai, duke rĂ«nĂ« dakord me vlerĂ«simet se raporti Ă«shtĂ« potencialisht âshpĂ«rthyesâ nĂ« vend.
EkspertĂ«t nuk sugjerojnĂ« qĂ« Zvicra tĂ« heqĂ« plotĂ«sisht neutralitetin e saj dhe tĂ« bashkohet me NATO-n, por po kĂ«rkojnĂ« lidhje mĂ« tĂ« thella me aleancĂ«n ushtarake dhe BE-nĂ« pĂ«r trajnime tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta, mbrojtje kundĂ«r raketave balistike dhe stĂ«rvitje dypalĂ«she dhe shumĂ«palĂ«she. Raporti kĂ«rkon gjithashtu qĂ« shpenzimet ushtarake tĂ« arrijnĂ« nĂ« 1% tĂ« PBB-sĂ« deri nĂ« vitin 2030. Zvicra aktualisht shpenzon vetĂ«m 0.76% tĂ« PBB-sĂ« pĂ«r mbrojtjen â shumĂ« mĂ« pak se çdo anĂ«tar i NATO-s, pĂ«rveç IslandĂ«s, e cila nuk ka ushtri.
NdĂ«rsa njĂ« pushtim i ZvicrĂ«s nuk ka gjasa, vendi Ă«shtĂ« tashmĂ« njĂ« objektiv i luftĂ«s hibride, duke pĂ«rfshirĂ« dezinformimin, spiunazhin dhe sulmet kibernetike, sipas raportit. EkspertĂ«t rekomandojnĂ« kalimin nĂ« âmbrojtje globaleâ, qĂ« do tĂ« thotĂ« pĂ«rgatitjen e tĂ« gjithĂ« shoqĂ«risĂ« â jo vetĂ«m ushtrisĂ« â pĂ«r njĂ« konflikt tĂ« mundshĂ«m.
Miq të mirë me BE-në dhe NATO-n
NĂ« muajt e fundit, KĂ«shilli Federal i ZvicrĂ«s, i cili drejton vendin, ka sinjalizuar gatishmĂ«rinĂ« e vendit pĂ«r tĂ« forcuar lidhjet me NATO-n dhe BE-nĂ« pĂ«r sigurinĂ« dhe mbrojtjen. TĂ« mĂ«rkurĂ«n, njĂ« delegacion zviceran udhĂ«toi nĂ« Luksemburg pĂ«r tâu takuar me AgjencinĂ« e Furnizimit dhe MbĂ«shtetjes sĂ« NATO-s (NSPA). NjĂ« nga objektivat e takimit ishte vlerĂ«simi i sinergjive tĂ« mundshme dhe mundĂ«sive pĂ«r bashkĂ«punim me AgjencinĂ«.
Në fillim të këtij muaji, këshilli federal miratoi gjithashtu pjesëmarrjen në dy nga projektet e Bashkëpunimit të Strukturuar të Përhershëm (PESCO) të BE-së, një mbi lëvizshmërinë ushtarake që synon lehtësimin e tranzitit ndërkufitar dhe një tjetër për mbrojtjen kibernetike.
Sipas Riclit, Zvicra dĂ«shiron tĂ« provojĂ« se âluan rolin e sajâ nĂ« rast se vendi neutral ka nevojĂ« pĂ«r ndihmĂ« ushtarake nga vendet e BE-sĂ« ose NATO-s. âEkziston njĂ« element i reputacionit tĂ« ZvicrĂ«s si potencialisht njĂ« âkalorĂ«s i vetmuarâ qĂ« nuk bashkĂ«punon me shtetet evropiane,â tha ai. âNĂ«se dĂ«shiron tĂ« pĂ«rfitojĂ« nga ndihma e partnerĂ«ve tĂ« saj evropianĂ«, duhet tĂ« kthejĂ« diçkaâ.
(balkanweb)
Grupi Balkanweb
Burimi informacionit @BalkanWeb: Lexo me shume ne : Bota Sot News botasot.co
