Ukraina, Kina dhe armët. Axhenda e samitit të NATO-s që filloi sot (9 korrik) në Uashington të Shteteve të Bashkuara, mund të përmblidhet në këto 3 çështje. 75 vjet pas themelimit të saj, Aleanca e Atlantikut të Veriut po përgatitet për takime treditore midis liderëve të saj dhe atyre të aleatëve të saj më të afërt në Indo-Paqësor (Australi, Japoni, Zelanda e Re dhe Koreja e Jugut), të cilat disa ekspertë i kanë përcaktuar si “historike”. Vlerësim ndoshta i tepruar, por që gjithsesi përcjell idenë e momentit delikat me të cilin po përballen vendet e NATO-s në disa fronte.
Samiti i NATO-s, vendime për Ukrainën
“Pika më urgjente” në axhendë, siç e përcaktoi Jens Stoltenberg, në samitin e tij të fundit si Sekretar i Përgjithshëm përpara se t’ia dorëzonte ish-kryeministrit holandez Mark Rutte, ka të bëjë me Ukrainën.
Në prag të samitit, vendi pësoi një seri bombardimesh të rënda që shkaktuan 41 vdekje dhe 170 të plagosur, duke goditur gjithashtu një spital për fëmijë. “Ne dëshmuam sulme të tmerrshme dhe mizore me raketa kundër qyteteve të Ukrainës, të cilat vranë civilë të pafajshëm, përfshirë fëmijë”, tha Stoltenberg, gjatë takimit me Sekretarin e Mbrojtjes të SHBA-së Lloyd Austin.
“Në samit do të marrim vendime për të forcuar më tej mbështetjen tonë për Kievin: Rusia duhet të pranojë një zgjidhje në të cilën Ukraina do të mbizotërojë si një komb sovran dhe i pavarur”, nënvizoi kreu i ‘Aleancës së Atlantikut të Veriut.
Nga samiti, Kievi pret përparim si në mbështetjen ushtarake nga aleatët ashtu edhe në rrugën e tij drejt anëtarësimit në NATO. Sipas burimeve të administratës amerikane, raketat Patriot dhe avionët luftarakë F16 mund të shpallen gjatë samitit si pjesë e ndihmës së re amerikane për ushtrinë e Presidentit Volodymyr Zelensky. Marrëveshje të tjera dypalëshe në këtë kuptim midis vendeve të Aleancës dhe Ukrainës janë nënshkruar muajt e fundit (e fundit me Poloninë parashikon madje mundësinë e Varshavës të rrëzojë avionët dhe dronët rusë mbi qiellin e Ukrainës), ndërsa BE-ja ka një “angazhim të përbashkët për sigurinë”, që u nënshkrua së fundmi me Kievin dhe G7, e cila vendos të lirojë 50 miliardë euro nëpërmjet përdorimit të aseteve të ngrira të Moskës.
Por vëmendja e Zelenskit është gjithashtu e përqendruar në planin e Stoltenberg, i cili përfshin një angazhim pesëvjeçar prej 100 miliardë dollarësh në ndihmë ushtarake, si dhe ndihmë dhe trajnim më të madh për trupat e tij.
Pastaj është çështja e anëtarësimit të Kievit në Aleancë: këtu negociatat midis vendeve të NATO-s do të fokusohen, si zakonisht, në nuancat gjuhësore. Askush nuk mendon se në përfundimet e samitit do të shfaqet një sinjal i qartë për fillimin e procesit të hyrjes. Përkundrazi, në përputhje me premtimet e samitit të fundit të Vilniusit, sipas të cilit “e ardhmja e Ukrainës është në NATO”, një “urë e fortë” midis Ukrainës dhe Aleancës mund të hapet në Uashington.
Samiti i NATO-s, çfarë ndodh me Rusinë
Pika e parë në axhendën e samitit mbetet forcimi i mbrojtjes dhe parandalimit të NATO-s. Kjo është, si të rriten më tej shpenzimet ushtarake. Sipas vlerësimeve të fundit të Aleancës, në vitin 2024 të gjitha vendet anëtare (me përjashtim të SHBA-së) kanë rritur ndjeshëm angazhimet e tyre në krahasim me një dekadë më parë. Vetëm 8 shtete, përfshirë Italinë, mbeten ende nën pragun prej 2 për qind të PBB-së të vendosur si bazë minimale që duhet të arrihet nga të gjithë aleatët.
Por kur flasim për parandalimin, nuk po flasim vetëm për kontabilitetin e thjeshtë buxhetor. Objektivi i NATO-s është që të jetë gati për t’u përballur me një luftë që “sonte”, sipas gjuhës së përdorur nga diplomatët. Që kjo të ndodhë, investimet duhet të përkthehen në “fuqi më të madhe luftarake, më shumë aftësi dhe më shumë bashkëpunim”, shpjegon Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (Csis). Ndër pikat kritike që duhen trajtuar në këtë kuptim janë “boshllëqet e njohura në aftësitë kritike, si mbrojtja ajrore dhe raketore, raketat me rreze të gjatë, transporti ajror, lëvizshmëria ushtarake, mbrojtja kibernetike dhe aftësitë hapësinore”, shpjegon Csis. Për më tepër, ekziston çështja e përmirësimit të kapaciteteve industriale, veçanërisht për të koordinuar përpjekjet për prodhimin e armëve dhe municioneve më shpejt se aktualisht. Së fundi, një objektiv kyç i NATO-s mbetet forcimi i mbrojtjes kundër kërcënimeve hibride si sulmet kibernetike dhe dëmtimi i infrastrukturës kritike, veçanërisht atyre nga Moska.
Samiti i NATO-s, çfarë ndodh me Kinën
Rusia nuk është burimi i vetëm i shqetësimit për Aleancën: lëvizjet gjeostrategjike të Kinës nuk ndalen vetëm në Indo-Paqësor dhe trajnimi i vazhdueshëm i trupave kineze në Bjellorusi ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme. Ditët e fundit, pra, pati një takim në Kazakistan të dhjetë vendeve të Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait, të cilin shumë e shohin si një përpjekje nga Pekini dhe Moska për të krijuar një “Aleancë aziatike” për të kundërshtuar atë të Atlantikut të Veriut.
Stoltenberg tha të dielën se prania e Australisë, Japonisë, Zelandës së Re dhe Koresë së Jugut në samitin e Uashingtonit ishte një shenjë se bota po bëhej më komplekse. “Lufta në Ukrainë tregon se sa ngushtë janë Rusia, Kina, Koreja e Veriut dhe Irani. Kina është lehtësuesi kryesor i agresionit luftarak të Rusisë kundër Ukrainës”, tha Sekretari i Përgjithshëm.
Megjithëse është shumë herët për të folur për një NATO të zgjeruar në Indo-Paqësor, është e qartë se drejtimi i marrë nga Aleanca, të paktën nën administrimin e Bidenit, është të forcojë lidhjet midis dy fronteve oqeanike. “Gjithnjë e më shumë, partnerët në Evropë i shohin sfidat që shtrihen në anën tjetër të botës, në Azi, të jenë të rëndësishme për ta, ashtu si partnerët në Azi zbulojnë se sfidat që shtrihen në anën tjetër të botës, në Evropë, janë të rëndësishme”, tha Sekretari i Shtetit Antony Blinken në Institutin Brookings javën e kaluar.
Diplomati i lartë amerikan tha se SHBA-ja ka punuar për të thyer barrierat midis aleancave evropiane, koalicioneve aziatike dhe partnerëve të tjerë në mbarë botën: “Kjo është pjesë e peizazhit të ri, gjeometrisë së re që kemi vendosur”.
Fjalët që nuk kaluan pa u vënë re në Pekin: “NATO duhet t’i përmbahet pozicionimit të saj si një organizatë rajonale e mbrojtjes, të ndalojë krijimin e tensioneve në rajonin e Azisë-Paqësorit, të ndalojë promovimin e mentalitetit të Luftës së Ftohtë dhe përplasjeve midis blloqeve,” tha të hënën zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme kineze, Lin Jian.
Grupi Balkanweb
Burimi informacionit @BalkanWeb: Lexo me shume ne : Bota Sot News botasot.co
