GENC TIRANA
DitĂ«t e fundit pĂ«r zgjedhjen e Presidentit tĂ« 48-tĂ« ndoshta do tĂ« mbeten si mĂ« tĂ« tensionuarat nĂ« historinĂ« elektorale tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara. Kandidati Republikan, ish-Presidenti Donald Trump, kĂ«to ditĂ« paditi nĂ« gjyq rrjetin gjigant tĂ« lajmeve âCBSâ pĂ«r shtrembĂ«rim e njĂ« interviste 60-minutĂ«she me kandidaten demokrate, ish-Presidenten Kamala Harris. AvokatĂ«t e Trump argumentojnĂ« se âCBSâ duhet tĂ« jetĂ« ligjĂ«risht pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r mashtrimin e publikut kur ndĂ«rhyn nĂ« zgjedhjet presidenciale me kĂ«to sjellje mashtruese. PavarĂ«sisht nĂ«se kjo akuzĂ« ka apo jo bazĂ« ligjore, e pazakonshmja Ă«shtĂ« se tensioni politik ka lĂ«shuar metastaza gjerĂ«sisht nĂ« media dhe mĂ« keq akoma nĂ« publikun e gjerĂ«, i cili Ă«shtĂ« kontingjenti qĂ« vendos pĂ«r fatet e AmerikĂ«s.
Amerikanët janë krenuar gjithnjë për epërsinë ndaj vendeve të tjera Perëndimore në lidhje me nivelin e tyre të demokracisë. Sitemi i Kolegjit Elektoral, ku zgjedhjet fitohen nga votat e mbledhura në bazë shtetesh është organizuar në mënyrë të tillë që në të vërtetë e bën më evident rolin e drejtpërdrejtë të votuesit në zgjedhjen e Presidentit të Shteteve të Bashkuara. Baballarët e themelimit të Amerikës e shihnin zbatimin e këtij sistemi në sinkron me amendamente të tjera kushtetuese si liria e fjalës, e shtypit dhe të drejta të tjera. Veçse kalbëzimi vitet e fundit i organeve mediatike që përpunojnë opinionin, të cilat anojnë gjithnjë e më shumë nga propaganda e ka kontaminuar tashmë publikun në atë nivel sa tani më 2024 në Amerikë do të votohet më shumë për Partinë që përfaqëson secili kandidat se sa për meritat individuale të Presidentit të ardhshëm.
Ndoshta kryeneçësia e Trumpit ndryshe nga presidentĂ«t paraardhĂ«s pĂ«r ta mbajtur AmerikĂ«n larg luftĂ«rave, pĂ«r tĂ« mbrojtur kufirin tĂ« Jugut nga dyndjet e imigracionit tĂ« paligjshĂ«m dhe pĂ«r tĂ« mbrojtur nivelin e punĂ«simit nĂ« vend duke rritur tarifat e importeve, etj., ka trembur sadopak grupet e niveleve tĂ« larta qĂ« lobojnĂ« pĂ«r tĂ« ndikuar nĂ« politikĂ«n e vendit nĂ« favor tĂ« interesave tĂ« tyre. ĂshtĂ« fakt qĂ« gjatĂ« presidencĂ«s sĂ« tij nuk u nxitĂ«n dhe nuk u zhvilluan luftĂ«ra dhe bota ishte mĂ« nĂ« paqe se kurrĂ« ndonjĂ«herĂ«. Ai i vuri fre fluksit tĂ« emigracionit tĂ« paligjshĂ«m dhe fuqizoi institucione si âImmigration and Customs Enforcementâ (ICE) pĂ«r tĂ« pĂ«rndjekur kriminelĂ« tĂ« organizatave famĂ«keqe si MS-13 qĂ« vinin nga Amerika Qendrore. VetĂ«m nĂ« 2017, ICE arrestoi mĂ« shumĂ« se 11 mijĂ« kriminelĂ« tĂ« lidhur me narkotikĂ«t dhe ndaloi tĂ« hynin nĂ« vend mĂ« shumĂ« se 980,000 paund lĂ«ndĂ« narkotike, pĂ«rfshirĂ« helmet si fentanyl dhe heroine qĂ« vrasin pĂ«rditĂ« me dhjetĂ«ra e qindra tĂ« rinj. GjatĂ« asaj periudhe u konfrontuan praktikat e padrejta tregtare tĂ« KinĂ«s, qĂ« prej vitesh Uashingtoni zyrtar i kish lĂ«nĂ« siç ishin. Vendosi 25 pĂ«r qind tarifa pĂ«r 50 miliardĂ« dollarĂ« mallra tĂ« importuara nga Kina dhe mĂ« pas vendosi njĂ« tarifĂ« shtesĂ« prej 10 pĂ«r qind pĂ«r 200 miliardĂ« dollarĂ« mallra kineze e masa tĂ« tjera pĂ«r tĂ« favorizuar punĂ«simin e punonjĂ«sve amerikanĂ« nĂ« vend.
Duket se Trump tĂ« ketĂ« qenĂ« eksperimenti i fundit pĂ«r tĂ« mbajtur njĂ« president me personalitet individual, qĂ« priret mĂ« shumĂ« nga interesi i publikut se sa nga interesat e lobeve tĂ« fuqishme. Lidhja logjike mes kĂ«tyre interesave nga njĂ«ra anĂ« dhe propagandĂ«s mediatike pĂ«r ta paraqitur Trump si fashist apo diktator, akuzat e panumĂ«rta pĂ«r ta dĂ«nuar me burg, pĂ«r tâi falimentuar bizneset e tij apo tentativat pĂ«r ta eliminuar fizikisht nga ana tjetĂ«r Ă«shtĂ« e pamjaftueshme, pasi duhen edhe prova tĂ« tjera pĂ«r tâi bĂ«rĂ« kĂ«to lidhje. Veçse nĂ« tĂ« kundĂ«rtĂ«n e kĂ«saj njĂ« fakt Ă«shtĂ« mĂ«se i vĂ«rtetĂ«: Kamala Harris u fut nĂ« garĂ«n presidenciale si nga njĂ« dorĂ« e fortĂ« e padukshme. Ajo hyri nĂ« garĂ« pa marrĂ« asnjĂ« votĂ« nĂ« zgjedhjet brenda PartisĂ«. ĂshtĂ« rasti i vetĂ«m nĂ« historinĂ« elektorale qĂ« njĂ« kandidat pĂ«r zgjedhjet e pĂ«rgjithshme pĂ«r president nuk votohet paraprakisht nga partia nĂ« njĂ« proces preliminar qĂ« njihet me termin âPrimary Electionâ. ĂshtĂ« nĂ« themelin e demokracisĂ« amerikane qĂ« shtetet dhe territore tĂ« ndryshme bĂ«jnĂ« zgjedhje brenda njĂ« partie pĂ«rkatĂ«se pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar kandidatin e asaj partie pĂ«r zgjedhjet e pĂ«rgjithshme. Veçse demokratĂ«t nxituan tĂ« vendosin Harris si kandidate kur e panĂ« tĂ« pamundur qĂ« tĂ« mbanin tĂ« fshehtĂ« faktin qĂ« Biden ishte shkĂ«rmoqur mendĂ«risht. EmĂ«rimi i shpejtĂ« pa votim duket mĂ« shumĂ« si njĂ« dorĂ« e padukshme qĂ« kĂ«rkon qĂ« Presidenti i Shteteve tĂ« Bashkuara kĂ«saj here tĂ« mos jetĂ« njĂ« personalitet qĂ« ka vizionin e tij pĂ«r ardhmĂ«rinĂ« e vendit, por njĂ« individ me peshĂ« tĂ« lehtĂ« qĂ« tĂ« komandohet kollaj. Pra, kush Ă«shtĂ« Kamala Harris? A Ă«shtĂ« ajo njĂ« nga pĂ«rfaqĂ«sueset mĂ« tĂ« mira tĂ« PartisĂ« Demokratike?
ĂfarĂ« ka bĂ«rĂ« ajo pĂ«r AmerikĂ«n? Logjika e do qĂ« nĂ« postin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vendit mĂ« tĂ« fuqishĂ«m nĂ« botĂ« tĂ« jenĂ« ata qĂ« kanĂ« merita tĂ« veçanta dhe arritje nĂ« jetĂ« dhe veprimtarinĂ« e tyre nĂ« shĂ«rbim ndaj publikut. DemokratĂ«t gjatĂ« historisĂ« kanĂ« vendosur nĂ« postin e Presidentit dhe zĂ«vendĂ«spresidentit figura tĂ« shquara si Franklin D. Roosevelt, Harry S. Truman, John F. Kennedy e me radhĂ«. Madje, edhe presidentĂ«t demokratĂ« tĂ« dekadave tĂ« fundit pavarĂ«sisht ulje-ngritjeve si Clinton dhe Obama kanĂ« qenĂ« tepĂ«r karizmatikĂ« dhe si pĂ«rgjegjĂ«s nĂ« lidership kanĂ« gjetur mbĂ«shtetje tĂ« gjerĂ« nĂ« popull dhe arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare. Bie fjala Truman njihet pĂ«r famĂ«n qĂ« ka pasur si ideatori dhe zbatuesi i Planit Marshall nĂ«pĂ«rmjet tĂ« cilit u bĂ« i mundur rindĂ«rtimi i ekonomisĂ« sĂ« EuropĂ«s PerĂ«ndimore tĂ« dĂ«mtuar pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore.
AmerikanĂ«t me tĂ« drejtĂ« krenohen me kĂ«to arritje tĂ« zĂ«vendĂ«spresidentit dhe mĂ« pas presidentit tĂ« tyre Truman. Me çfarĂ« arritjesh mund tĂ« krenohet Kamala Harris gjatĂ« viteve si zĂ«vendĂ«spresidente e Shteteve tĂ« Bashkuara? Kjo Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« pyetje retorike, pasi ndoshta Harris nĂ« karrierĂ«n e saj si zĂ«vendĂ«spresidente do tĂ« mbahet mend veçse pĂ«r dĂ«shtimin nĂ« ekonomi, nĂ« sigurinĂ« e kufirit Jugor, nĂ« politikĂ«n e jashtme dhe nĂ« sigurinĂ« publike. Harris mbĂ«shteti shpenzimet masive tĂ« qeverisĂ« duke dĂ«rrmuar familjet amerikane me inflacionin, rritjen e normave tĂ« interesit dhe koston e lartĂ« tĂ« jetesĂ«s. Sipas gazetĂ«s dhe mediave digjitale âThe Hillâ nga viti fiskal 2021 deri nĂ« 2024, Zyra e Buxhetit tĂ« Kongresit vlerĂ«son se shpenzimet federale tejkaluan nivelin para pandemisĂ« tĂ« 2019 me 8.2 trilionĂ« dollarĂ« dhe shkaktuan deficite prej 7.7 trilionĂ« dollarĂ«sh. Kur Biden dhe Harris morĂ«n detyrĂ«n, Amerika kishte shkallĂ«n mĂ« tĂ« ulĂ«t tĂ« imigracionit tĂ« paligjshĂ«m nĂ« gati 50 vjet. Ata tĂ« dy çaktivizuan politikat shtrĂ«nguese tĂ« trashĂ«guara nga Presidenti Trump qĂ« imigrantĂ«t e paligjshĂ«m tĂ« qĂ«ndronin nĂ« MeksikĂ« pa hyrĂ« nĂ« AmerikĂ« dhe fĂ«mijĂ«t tĂ« mos pranoheshin tĂ« pashoqĂ«ruar. PĂ«r rrjedhojĂ«, ilegalĂ«t vĂ«rshuan dhe kartelet trafikuan miliona njerĂ«z nga Amerika Qendrore dhe Jugore duke shkaktuar jo pak herĂ« vdekje dhe krime tĂ« tjera gjatĂ« rrugĂ«s. TĂ«rheqja katastrofike e trupave nga Afganistani dhe rritja e tejskajshme e krimit nĂ« vend janĂ« dĂ«shtime tragjike nĂ« politikĂ«n e jashtme dhe nĂ« sigurinĂ« publike qĂ« janĂ« faktuar me dhjetĂ«ra herĂ« nĂ« mediat opozitare.
ĂshtĂ« fakt qĂ« karriera politike e Kamala Harris ka nisur vite mĂ« parĂ« fill pas njĂ« marrĂ«dhĂ«nie qĂ« ka pasur me kryetarin e atĂ«hershĂ«m tĂ« AsamblesĂ« sĂ« KalifornisĂ«, Willie Brown, shumĂ« mĂ« i moshuar se ajo. Pra, si fillimi ashtu dhe vazhdimi i karrierĂ«s sĂ« sajĂ« nuk kanĂ« shkĂ«lqyer ndonjĂ«herĂ« pĂ«r tĂ« merituar pozicionin a njĂ« kandidati pĂ«r njĂ« garĂ« presidenciale, gjĂ« qĂ« pĂ«rforcon idenĂ« qĂ« kĂ«saj here po kĂ«rkohet njĂ« President me peshĂ« tĂ« lehtĂ«. Prezenca e Kamalas nĂ« kĂ«tĂ« garĂ« presidenciale shkurtimisht mund tĂ« pĂ«rmblidhet mĂ« mirĂ« me njĂ« frazĂ« tĂ« saj nĂ« njĂ« fjalim nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ« tĂ« vitit tĂ« kaluar qĂ« ka tĂ«rhequr vĂ«mendjen nĂ« njĂ« Meme qĂ« qarkullon nĂ« internet si njĂ« parodi: âTi mendon qĂ« sapo ke rĂ«nĂ« nga njĂ« pemĂ« arrekokosiâ? PavarĂ«sisht se nga ka rĂ«nĂ« Harris nĂ« kĂ«tĂ« garĂ«, kĂ«saj here zgjedhjet presidenciale janĂ« edhe njĂ« test pĂ«r tĂ« parĂ« nivelin e emancipimit tĂ« elektoratit nĂ« Shtetet e Bashkuara. FatkeqĂ«sisht, elektorati Ă«shtĂ« nĂ«n trysninĂ« e propagandĂ«s mediatike mĂ« shumĂ« se kurrĂ«. Artikujt dhe komentet televizive qĂ« e paraqesin njĂ« kandidat si fashist e kriminel dhe tjetrin si tĂ« rĂ«nĂ« nga qielli ndikojnĂ« doemos nĂ« votuesit e lĂ«kundur.
VetĂ« Presidenti nĂ« detyrĂ« i Shteteve tĂ« Bashkuara, Biden, nĂ« njĂ« koment tĂ« ditĂ«ve tĂ« fundit nĂ« media i etiketoi pĂ«rkrahĂ«sit e Trump me termin âplehraâ, edhe pse mĂ« pas u pĂ«rpoq tĂ« shfajĂ«sohej nga ky portretizim vulgar i milionave qytetarĂ«ve qĂ« ai drejton zyrtarisht prej 5 vitesh. VetĂ« organizatat e sondazheve janĂ« mĂ« tĂ« politizuara mĂ« shumĂ« se kurrĂ«. New York Times/Siena College si nga organizatat kryesore tĂ« sondazheve nĂ« vend paraqet si fitues tĂ« mundshĂ«m Harris me 49% ndaj Trump, qĂ« sipas tyre, ai pason me 48%. NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« âPolymarket.comâ parashikon qĂ« zgjedhjet tĂ« fitohen nga Trump me njĂ« epĂ«rsi 56% ndaj Harris qĂ« pason me 44%. Nga ana tjetĂ«r, votimi i parakohshĂ«m me postĂ« e pĂ«r mĂ« tepĂ«r aktet e vandalizmit ku kuti postare votimi janĂ« sulmuar me lĂ«ndĂ« djegĂ«se nĂ« Washington, Oregon etj., nervozon edhe mĂ« tej elektoratin.
ĂshtĂ« afĂ«r mendjes se nĂ« njĂ« gjendje tensioni si kjo dilemat e votuesve tĂ« lĂ«kundur mund tĂ« anojnĂ« nga njĂ« anĂ« apo nĂ« njĂ« tjetĂ«r. Veçse zgjedhja e njĂ« presidenti pa peshĂ« qĂ« mund tĂ« mbajĂ« anĂ«n e interesave tĂ« grupeve tĂ« ngushta lobuese apo tĂ« njĂ« presidenti me integritet qĂ« mban anĂ«n e qytetarĂ«ve pĂ«rcakton nivelin e demokracisĂ«. QytetarĂ«t amerikanĂ« dhe qytetarĂ«t e gjithĂ« botĂ«s qĂ« ende e shohin AmerikĂ«n si liderin ndĂ«rkombĂ«tar janĂ« pĂ«r demokracinĂ« dhe prosperitetin e tyre dhe vota e 5 NĂ«ntorit Ă«shtĂ« shansi i fundit./Gazeta Panorama
