Ju ka ndodhur shpesh të këndoni një këngë, të cilën mund të keni kohë pa e dëgjuar apo dhe që ju realisht nuk e pëlqeni? Nëse po, nuk jeni të vetëm.
Këto momente sipas ekspertëve quhen “krimbat e veshit”.
“Krimbi i veshit”, i njohur zyrtarisht si Imazhi Muzikor i Pavullnetshëm, i referohet përsëritjes spontane dhe të përsëritur të një pasazhi muzikor, pa ndonjë përpjekje të vetëdijshme.
Sipas sondazheve, ky efekt është aq i përhapur, deri në 98% e njerëzve.
Pse disa këngë na “ngjisin” më shumë se të tjerat?
Disa këngë janë veçanërisht të prirura të “ngjiten” në veshët tanë për shkak të strukturës së tyre muzikore. Një studim i kryer në Universitetin e Durhamit identifikoi karakteristikat kryesore të melodive që ka të ngjarë të bëhen “krimba veshi”:
– Modele të përsëritura : Këngët me kore të përsëritura janë më të paharrueshme. Për shembull, Call Me Maybe nga Carly Rae Jepsen dhe Bad Romance nga Lady Gaga janë shembuj të kësaj cilësie.
– Melodi të thjeshta dhe të paharrueshme : Këngët me melodi më të thjeshta kanë më shumë gjasa të përsëriten në mendje. Merrni parasysh thjeshtësinë tërheqëse të ‘We Will Rock You’ nga Queen’s
– Elemente të papritura : Krimbat e veshit shpesh kanë një veçori unike ose të pazakontë që tërheq vëmendjen, siç është kori i sinkronizuar i Mark Ronson dhe Bruno Mars në Uptown Funk.
“Never Gonna Give You Up” i Rick Astley është një shembull kryesor i një krimbi veshi. Refreni i tij optimist dhe përsëritës i kombinuar me performancën e qetë të Astley e bën atë të paharrueshëm. Rritja e këngës në famë si meme në internet “Rickroll” vetëm sa e përforcon obsesionin e saj në mendjet tona.
Neuroshkenca që qëndron pas “të mbërthyerit”
Truri përpunon muzikën përmes një rrjeti kompleks që përfshin korteksin dëgjimor, i cili na ndihmon të përpunojmë tingullin dhe zona të tjera si korteksi paraballor, që është përgjegjës për kujtesën dhe planifikimin. Fenomeni lakues i krimbave të veshit besohet se lind nga ky ndërveprim. Në veçanti, korteksi i dëgjimit mund të përfshihet në një provë të pavullnetshme të këngës si pjesë e procesit të konsolidimit të kujtesës. Studiuesit e Universitetit të Uashingtonit Perëndimor zbuluan madje se krimbat e veshit shfaqen shpesh kur jemi në gjendje mendore pasive, si për shembull gjatë një shëtitjeje ose gjatë kryerjes së detyrave të përditshme. Kjo ndodh sepse gjatë momenteve të tilla, “rrjeti i modalitetit të parazgjedhur” të trurit bëhet më aktiv, duke lejuar që të ndodhin fenomene spontane, siç është kori tërheqës i një kënge.
Shkaqet emocionale dhe psikologjike
Këngët që ngjallin emocione të forta, pozitive apo negative, gjithashtu mund të na ngecin më lehtë në kokë. Meloditë nostalgjike ose ato që lidhen me ngjarje të rëndësishme të jetës kanë një efekt të shtuar në kujtesë. Dopamina e lëshuar kur dëgjojmë këngët tona të preferuara rrit memorizimin e tyre, gjë që shpjegon pse këngët që lidhen me përvoja pozitive shpesh rishfaqen. Përveç kësaj, krimbat e veshit mund të ndikohen nga mjedisi ynë.
Këshilla për të hequr qafe një këngë
Nëse e gjeni veten në “mëshirën” e “një krimbi në vesh”, këtu janë disa këshilla për të çliruar mendjen tuaj:
– Dëgjoni të gjithë këngën: Shpesh, luajtja e të gjithë këngës mund të japë ndjenjën e ‘mbylljes’ që truri juaj kërkon.
– Angazhohuni në një detyrë stimuluese: Zgjidhni një fjalëkryq ose provoni të recitoni një poezi komplekse për të përfshirë kujtesën tuaj të punës.
– Përtypni çamçakëz: Çuditërisht, një studim nga Quarterly Journal of Experimental Psychology sugjeron që përtypja e çamçakëzit mund të ndërhyjë në lakin e kujtesës dëgjimore përgjegjëse për krimbat e veshit.