Sot tĂ« gjithĂ« folĂ«m nĂ« tavolinat e restorantit â Piacaâ ku u mblodhem pĂ«r tĂ« kujtuar Ismail KadarenĂ« duke ja ndier mungesen e konfirmuar prezencen mes nesh.
Askush prej nesh nuk qe aty për ti percaktuar atij statusin në letrat shqipe apo ato boterore , për atë është kujdesur vetë, si bir i talentit të tij gjenial me vepren shumë dimensionale që i la qyteterimit tonë.
Ndoshta ishim aty si deshmitar kush më shumë e kush më pak të një mardhënjeje njerzore ku secili sipas këndveshtrimit të tij ka gjithmonë diçka për të rrefyer.
Personalisht e kam filluar komunikimin me shkrimtarin si lexues i tij nga fundi i viteve 80 ku mes rreshtave kerkonim rrugë për lirinë e mohuar dhe horizonte per shpresat tona, duke na ndikuar në të menduar, në të shkruar e në të folur.
Po ashtu e mbase më teper pas viteve 90 tek vepra e tij ndonjëherë të zhgenjyer nga realitetet që jetonim po aty kerkonim udhezuesin, modelin, parimet e mbi të gjitha krenarinë intelektuale të një Shqiperie që mes shumë mundimesh deshironte të bëhej si gjithë Europa!
NĂ« pranveren e vitit 2005 kur po mbyllja ciklin e studimeve nĂ« universitetin âLa Sapienzaâ me njĂ« punim mbi letersinĂ« fantastike ku objekt studimi kisha âKush e solli Doruntinen?â i them profesorit udheheqes Francesko Mucioli si mendon nĂ«se arrij ti marr njĂ« interviste KadaresĂ« pĂ«r tĂ« ballafaquar analizen tonĂ« me atĂ« çka ai vete mendonte pĂ«r subjektin dhe personazhet e tij. MĂ« pa mĂ« habi âsei mattoâ ( je i marrĂ« ) mĂ« tha me dashamirĂ«si, si mund ti afrohesh njĂ« ciklopi tĂ« tillĂ«- duke shtuar â do tĂ« ishte njĂ« mrekulli nĂ«se ja delâ?
U ulem dhe bashkarisht shkruam 13 pyetje dhe fati e desh që në Romë ato ditë qelloi miku Mark Marku i cili ma mori persiper se do e provonte duke i shpjeguar Kadaresë se i duheshin për një shok në keto rrethana!
Pas pak ditësh më vjen posta, një zarf me emrin e Markut përsipër.
Ismail Kadare me shkrim dore u ishte përgjigjur pyetjeve të mia! Duke i patur ato faqe ndjeva sigurinë e diçkaje që koleget e mi nuk e kishin.
Po atë vjeshtë me Ardian Ndrecen profesorin e Urbanianes së Romës e takuam në shtëpinë e tij në Tiranë. Nga ajo ditë lindi një raport për mua unik. Nuk mund të them se e kisha mik Ismail Kadarenë, më duket fjalë e madhe, e pamerituar, sidomos kur e degjoj të perdoret pa doganë pas vdekjes së tij me lehtësinë e dites, edhe pse shpesh na ftonte për dreka e darka në shtëpinë e tij në Tiranë e Qerret per gjatë viteve apo vinte tek tonat, ne grupin kulturor të filologjikut Mark Markun, Persida Asllanin, Dhurata Shehrin ! Interesohej për kurrikulat, mësimëdhënien, kritiken, librat në qarkullim, rrymat, revistat. E ndiqte kohen kulturore të vëndit të tij me vemendje të madhe. Temë të preferuar shpesh me ne kishte derivat e gjuhes shqipe, qendrimet e debatet.
Nuk ishte as pak i zymtë, kishte humor të hollë e qeshte ëmbel.Nuk lejonte ti afrohej asnjë formë e banalitetit.
E konsideroj veten të privilegjuar me fat si deshmitar i disa bisedave mes tij dhe At Zef Pllumit.
Aty ka qënë edhe zonja Helena Kadare ! Shqiperia e klerit katolik , e burgjeve të komunizmit në vete të parë shkruesi, bartësi i memorieve dhe shkrimtari i pazakontë e i perbotshem gjeten sintoni, forcë e deshirë për tu bashkuar në trashigimitë e medha duke respektuar diversitetin.
Pader Zefi dhe Babazoti i âĂĂ«shtje tĂ« marrĂ«zisĂ«â vĂ«llezer nĂ« roman tĂ« ndarĂ« gjatĂ« nga hipostazat shqiptare mĂ« nĂ« fund takohen , tĂ« tillĂ« dukeshin nĂ« bisedĂ«. Nuk ndahej mĂ« nĂ« letersia po i afronte subjekte bashkĂ«kohĂ«sisĂ« apo kjo e fundit u bĂ« letĂ«rsi.
Mbi varrin simbolik tĂ« Fishtes nĂ« Kishen e Fretenve tĂ« Giuhadolit nĂ« Shkoder nĂ« 2007, ku Kadare shfaqej i menduar At Zefi i afrohet e i thotĂ« me gegnishten e tij kumbuese tĂ« cilen nuk di ta flas si ai âNigjo Ismail unĂ« jam i vjeter e drejt fundit por sa tĂ« kem frymĂ« kam me tĂ« mbeshtetĂ«, kam me kĂ«nĂ« nĂ« krahun tan nĂ« llogoren europiane tĂ« shqiptarve.
Qysh nĂ« kohen e Ismail Qemalit e Princ Vidit, qytetnimi europian ka pasĂ« anmiq nĂ« Shqipni e nuk i janĂ« da kurrĂ«, aktivizohen si shpirtna tĂ« keqij sa herĂ« ajo afrohet, kanĂ« me tĂ« sulmue egersishtâ! Ishte koha kur eseja âMbi identitetin europian tĂ« shqiptarveâ kishte shkaktuar dallgĂ«t e veta.
Vjet në verë e takova për të fundit herë në një darkë korriku, ishte zonja Helenë dhe Alda Bardhyli unë me familjen time. Në të shumtën e kohes fliste me time bijë Sofinë atij moti 11 vjeç dhe jo me ne të rriturit.
GjithmonĂ« kam menduar mbi kĂ«tĂ« takim tĂ« fundit dhe zgjedhjen e tij pĂ«r tĂ« biseduar mĂ« gjatĂ« me njĂ« femijĂ«. Ai kishte gjithmonĂ« njĂ« mesazh pĂ«r tĂ« ardhmen e keshtu do tĂ« mbetet shkrimtari qĂ« i flet asaj nĂ« krye tĂ« â ĂetĂ«s sĂ« Profetenveâ!
Në këtë drekë për të e pa të keto me erdhen në mend!
(BalkanWeb)
Grupi Balkanweb
Burimi informacionit @BalkanWeb: Lexo me shume ne : Bota Sot News botasot.co
