LEONARD DEMI
Strategë dhe zyrtarë perëndimorë argumentojnë se Ukraina nuk mund të luftojë në mënyrë efektive nëse nuk do të jetë në gjendje të sulmojë bazat ushtarake në thellësi të Rusisë, nga të cilat nisen raketa apo avionë luftarakë, që bombardojnë qytete dhe qendra industriale ukrainase; të godasë zonat e grumbullimit të forcave tokësore, industrinë e prodhimit të armatimeve, industrinë e energjisë civile, rafineritë e naftës, termocentralet dhe pjesë të tjera të infrastrukturës energjetike; ose qendrat e kontrollit politik rus. Këto sulme do të zvogëlonin efikasitetin e ofensivave të Rusisë, do të dobësonin aftësinë e saj mbrojtëse, do ta bënin veprimin ushtarak më pak të qëndrueshëm për një kohë të gjatë dhe do të rrisnin kostot e luftës për Rusinë.
Kësisoj, mëngjesin e 18 shtatorit, ushtria ukrainase shkatërroi një depo të madhe municionesh, 500 km në veri të kufirit ukrainas: arsenalin nr. 107 të ushtrisë ruse me qindra tonë municione; ndërsa, pas tri ditësh, goditi një nga tri bazat më të mëdha në rajonin e Krasnodarit, si dhe një aeroport ushtarak. Ndërkohë, ushtria ruse pushtoi qytetin Ukrainsk, që e sjell Rusinë një hap më afër qëllimit të saj të kahershëm për të pushtuar të gjithë rajonin lindor të Donetskut, të cilin, tashmë, e kontrollon pjesërisht. Pushtimi i Ukrainskut dhe sulmet në bazat e Toropets dhe Krasnodarit pohojnë një nga dinamikat kryesore të luftës në muajt e fundit: forcat ruse po fitojnë terren në Ukrainë, ndërsa Kievi po përpiqet ta pengojë këtë përparim, duke goditur me dronë bazat ushtarake dhe magazinat kyçe të operacioneve ruse.
Tani, liderĂ«t ukrainas dĂ«shirojnĂ« tĂ« shkojnĂ« mĂ« tej, tĂ« bĂ«jnĂ« njĂ« goditje tĂ« madhe ushtarake pĂ«r tĂ« ushtruar trysni mbi popullsinĂ« ruse dhe presidentin e saj, pĂ«r ta detyruar atĂ« tĂ« negociojĂ« pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« fund luftĂ«s. Prandaj kĂ«rkojnĂ« qĂ« Uashingtoni tĂ« autorizojĂ« Kievin tĂ« pĂ«rdorĂ« armĂ«t perĂ«ndimore me rreze tĂ« gjatĂ« veprimi pĂ«r tĂ« goditur thellĂ« nĂ« territorin rus.
Ky debat nuk ka ndonjĂ« pĂ«rcaktim tĂ« vĂ«rtetĂ« ushtarak, por ngĂ«rthen njĂ« tĂ«rheqje emocionale, qĂ« udhĂ«heqĂ«sit ukrainas e pĂ«rdorin pĂ«r tĂ« ushtruar trysni ndaj ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ« pĂ«r municione gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« fuqishme. Shtetet e Bashkuara kanĂ« armĂ« qĂ« mund tĂ« fluturojnĂ« shumĂ« mĂ« larg se distanca midis Kievit dhe MoskĂ«s, por druhen tâia japin UkrainĂ«s nga frika se njĂ« sulm ndaj kryeqytetit rus me armĂ« amerikane mund tĂ« ndezĂ« njĂ« luftĂ« tĂ« tretĂ« botĂ«rore.
FRONTI ALEAT
Kryeministri i MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar dhe zyrtarĂ« tĂ« lartĂ« nĂ« FrancĂ« kĂ«rkojnĂ« qĂ«, sĂ« bashku me amerikanĂ«t, tĂ« ngrenĂ« njĂ« front tĂ« bashkuar pĂ«r konfliktin me RusinĂ« me qĂ«llim qĂ« tâi japin UkrainĂ«s shansin mĂ« tĂ« mirĂ« pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar dhe tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje tĂ« negociojĂ« me sukses pĂ«rpjekjet pĂ«r njĂ« paqe tĂ« ardhshme. KĂ«sisoj, Britania e Madhe kĂ«mbĂ«ngul pĂ«r tĂ« lejuar UkrainĂ«n tĂ« pĂ«rdorĂ« raketat frankobritanike Storm Shadow tĂ« godasĂ« RusinĂ« nĂ« thellĂ«si. MĂ« herĂ«t, edhe Franca e ka mbĂ«shtetur iniciativĂ«n, por raketat e veta SCALP mund tĂ« pĂ«rdoreshin vetĂ«m kundĂ«r objektivave ushtarake tĂ« lidhura drejtpĂ«rdrejt me pĂ«rpjekjet luftarake tĂ« MoskĂ«s nĂ« UkrainĂ«. NĂ« vizitĂ«n e tij nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«, mĂ« 13 shtator, Kryeministri Starmer nuk e mori kĂ«tĂ« miratim. Presidenti Bajden hezitoi tĂ« lejonte UkrainĂ«n tĂ« pĂ«rdorĂ« raketat franko-britanike me rreze tĂ« gjatĂ« veprimi. Nga ana tjetĂ«r, Kancelari gjerman Olaf Scholz mbetet kundĂ«r idesĂ« qĂ« Ukraina tĂ« pĂ«rdorĂ« armĂ« gjermane me rreze tĂ« gjatĂ« veprimi pĂ«r tĂ« sulmuar objektiva nĂ« territorin rus, edhe nĂ«se vendet e tjera vendosin ta lejojnĂ« kĂ«tĂ«.
PesĂ« ish-sekretarĂ« tĂ« mbrojtjes britanike dhe ish-kryeministri Johnson i kanĂ« kĂ«rkuar Kryeministrit Starmer tĂ« lejojĂ« UkrainĂ«n tĂ« pĂ«rdorĂ« raketat britanike Storm Shadow me rreze tĂ« gjatĂ« veprimi edhe pa mbĂ«shtetjen e SHBA-sĂ«. Ata vĂ«rejnĂ« se dĂ«shtimi i pĂ«rpjekjes do tĂ« ishte pĂ«r BritaninĂ« njĂ« âshmangie nga detyra. E vetmja mĂ«nyrĂ« reale pĂ«r tâi bĂ«rĂ« ballĂ« njĂ« dhunuesi si Putini Ă«shtĂ« tĂ« jesh i fortĂ«, i bashkuar dhe i vendosur pĂ«r ta arritur atĂ«. âMirĂ«po, qeveria britanike ka nevojĂ« pĂ«r miratimin e SHBA pĂ«rpara se tĂ« lejojĂ« Zelenskin tĂ« pĂ«rdorĂ« pa asnjĂ« kufizim raketat Storm Shadow, sepse pa mbĂ«shtetjen amerikane, ato mund tĂ« pĂ«rgjohen nga mbrojtja ajrore ruse, qĂ« do tĂ« thotĂ« tĂ« shkatĂ«rrohen ose tĂ« devijohen nga kursi. EkspertĂ«t thonĂ« se raketat nuk fluturojnĂ« drejt e tek objektivi i tyre, ato pĂ«rdorin sistemin GPS dhe tĂ« dhĂ«nat e hartĂ«s sĂ« terrenit. Lufta elektronike ruse e ka bĂ«rĂ« GPSnĂ« tĂ« padobishĂ«m. Ata e bllokojnĂ« atĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« rast, raketa Storm Shedow, duhet tĂ« pĂ«rdorĂ« njĂ« grup tjetĂ«r tĂ« dhĂ«nash, tĂ« cilin e zotĂ«rojnĂ« amerikanĂ«t.
Storm Shadow dhe versioni francez, SCALP, mund tâi jepnin ndihmĂ« tĂ« konsiderueshme UkrainĂ«s, por Pentagoni kĂ«mbĂ«ngul se asnjĂ« armĂ« nuk Ă«shtĂ« vendimtare nĂ« vetvete dhe se problemi kryesor i UkrainĂ«s Ă«shtĂ« mobilizimi.
REAGIMI RUS
PĂ«r Presidentin Putin, nĂ«se Ukraina godet me raketa perĂ«ndimore thellĂ« nĂ« Rusi, kjo do tĂ« thotĂ« se Rusia Ă«shtĂ« nĂ« luftĂ« me NATO-n dhe Moska do tĂ« pĂ«rgjigjet nĂ« pĂ«rputhje me rrethanat. KĂ«sisoj, ai vĂ«ren: âNĂ«se merret ky vendim, nuk do tĂ« thotĂ« asgjĂ« tjetĂ«r pĂ«rveç pĂ«rfshirjes sĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« tĂ« shteteve tĂ« NATO-s: Shtetet e Bashkuara dhe vendet evropiane po luftojnĂ« me RusinĂ«. Dhe, nĂ«se po, duke pasur parasysh ndryshimin nĂ« vetĂ« thelbin e kĂ«tij konflikti, ne do tĂ« marrim vendimet pĂ«rkatĂ«se bazuar nĂ« kĂ«rcĂ«nimet, qĂ« do tĂ« na krijohen.â
Sipas Presidentit Putin, pasojat do të jenë të tilla që nuk janë parë kurrë në histori: së pari, rusët do të përmirësojnë sistemet e tyre të mbrojtjes ajrore për të shkatërruar raketat perëndimore dhe së dyti, zoti Putin do të dërgojë armë të së njëjtës klasë në mbarë botën, ku do të synojnë objektet e ndjeshme të vendeve, që do lejojnë Ukrainën të godasë Rusinë me armët e tyre.
Kryeministri polak Tusk është shprehur se nuk u jep rëndësi të tepruar deklaratave të fundit të Putinit. Ato, vëren ai, tregojnë, më tepër, situatën e vështirë, që kanë rusët në front, që, sipas inteligjencës britanike, i ka kushtuar Rusisë më shumë se 610,000 ushtarë, të vrarë ose të plagosur. Po kështu, zyrtarët britanikë besojnë se kërcënimet e Putinit janë boshe: në 18 muajt e parë të luftës, rusët kërcënuan me hakmarrje bërthamore 38 herë dhe kur perëndimi dërgoi tanke në Ukrainë, presidenti rus tha se do të synonte bazat e NATO-s.
Sekretari i PĂ«rgjithshĂ«m i NATO-s, Stoltenberg, mbĂ«shtet aleatĂ«t britanikĂ« dhe francezĂ« pĂ«r tĂ« autorizuar Kievin tĂ« pĂ«rdorĂ« raketa Storm Shadow dhe SCALP pĂ«r tĂ« goditur RusinĂ«. Ai thekson se autorizimi i pĂ«rdorimit tĂ« tyre ishte çështje e vendeve individuale dhe jo e NATO-s. âĂshtĂ« e gabuarâ,- thotĂ« ai, âtĂ« thuhet se aleatĂ«t e NATO-s do tĂ« ishin palĂ« nĂ« konflikt nĂ«se lejojnĂ« qĂ« armĂ«t tĂ« pĂ«rdoren kundĂ«r objektivave legjitime nĂ« territorin rus. Koreja e Veriut dhe Irani po ofrojnĂ« mbĂ«shtetje tĂ« konsiderueshme ushtarake pĂ«r RusinĂ« pa u bĂ«rĂ« palĂ« e drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« konfliktâ.
Pak ditë më parë, edhe Parlamenti Evropian, me anë të një rezolute, bëri thirrje për heqjen e menjëhershme të kufizimeve për përdorimin e armëve perëndimore në territorin rus.
DY VJET E GJYSMĂ
Pas dy vjet e gjysmë luftimesh me intensitet të lartë, liderët ukrainas mund të mburren se qëndrojnë përballë një pushtuesi të njohur si shumë i fuqishëm, sidoqoftë, ata i frikësohen luftës pafund. Inkursioni i Kurskut qe një rritje morali afatshkurtër, por tregoi se qenë të aftë të rifitonin iniciativën.
MĂ« 26 shtator, pas pjesĂ«marrjes nĂ« AsamblenĂ« e PĂ«rgjithshme tĂ« OKB-sĂ«, Presidenti Zelenski do tĂ« pritet nga Presidenti Bajden dhe zĂ«vendĂ«spresidentja Harris nĂ« ShtĂ«pinĂ« e BardhĂ«. GjatĂ« kĂ«tyre dy takimeve tĂ« veçanta, liderĂ«t do tĂ« bĂ«jnĂ« njĂ« bilanc tĂ« luftĂ«s midis RusisĂ« dhe UkrainĂ«s, do tĂ« diskutojnĂ« planin strategjik tĂ« UkrainĂ«s (plani i paqes dhe plani i fitores) dhe mbĂ«shtetjen amerikane pĂ«r Kievin, pĂ«r tĂ« cilĂ«n si presidenti Bajden, edhe zonja Harris dĂ«shirojnĂ« tĂ« jenĂ« âtĂ« palĂ«kundurâ. Z. Zelenski do tĂ« takohet, gjithashtu, edhe me ish-presidentin dhe kandidatin pĂ«r president, Donald Trump.
Disa aleatë besojnë se diplomacia e Ukrainës është më shumë e zhurmshme sesa efektive. Shumë iniciativa dhe konferenca, dhe jo punë e mjaftueshme me vetëpërmbajtje për një rezultat të mundshëm politik të konfliktit. Ushtria është e rraskapitur nga një luftë e pandërprerë me dronë, e pashembullt në historinë e luftimeve. Ukraina nuk ka ushtarë të mjaftueshëm për të luftuar në një luftë, që nuk dihet se kur mbaron. Sidoqoftë, vërejnë analistët, Ukraina duhet të përshkallëzojë luftimet për të qenë mjaft e fortë që të arrijë një zgjidhje të pranueshme, por pa siguruar armatimet e shumta që i nevojiten, Ukraina mund të detyrohet të pajtohet me kushtet e Vladimir Putin për të ndalur sulmin e tij brutal.
MATURIA E PRESIDENTIT BAJDEN
Diskutimet e Presidentit Bajden me Kryeministrin britanik janë dëshmi se presidenti amerikan mbetet thellësisht i shqetësuar nga nisja e një konflikti të rrezikshëm e me përshkallëzim më të gjerë. Shqetësimet amerikane janë dyplanësh:
SĂ« pari, zoti Bajden kĂ«rkon qĂ« lufta tĂ« mos pĂ«rshkallĂ«zohet. HerĂ« pas here, ai u ka tĂ«rhequr vĂ«mendjen bashkĂ«punĂ«torĂ«ve tĂ« vet se prioriteti i tyre Ă«shtĂ« âshmangia e LuftĂ«s sĂ« TretĂ« BotĂ«rore.â
ShqetĂ«simi i dytĂ« amerikan Ă«shtĂ« praktik: zyrtarĂ« tĂ« Pentagonit nuk besojnĂ« se Ukraina ka mjaftueshĂ«m raketa âATACMSâ, âStorm Shadowâ dhe âSCALPâ pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« njĂ« ndryshim strategjik nĂ« fushĂ«n e betejĂ«s. Rrezja e veprimit e kĂ«tyre raketave, theksojnĂ« ata, Ă«shtĂ« e mirĂ«njohur dhe Rusia, tashmĂ«, i ka zhvendosur avionĂ«t dhe armatimet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«rtej rrezes sĂ« tyre. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, zyrtarĂ«t amerikanĂ« thonĂ« se nuk mund tâi ofrojnĂ« mĂ« shumĂ« UkrainĂ«s. Pentagoni ka paralajmĂ«ruar se duhet tĂ« mbajĂ« njĂ« rezervĂ« tĂ« shĂ«ndetshme armĂ«sh nĂ« rast tĂ« ndonjĂ« shpĂ«rthimi luftimesh qoftĂ« nĂ« EvropĂ« apo nĂ« Azi. MeqenĂ«se kĂ«to raketa janĂ« tepĂ«r tĂ« shtrenjta, ata pretendojnĂ« se Ukraina do tĂ« ishte mĂ« efektive nĂ« fushĂ«n e betejĂ«s nĂ«se paratĂ« e parashikuara pĂ«r raketa do tâi shpenzonte pĂ«r dronĂ«.
Sot, Presidenti Putin nuk po tregon asnjë prirje për negociata reale dhe objektivi i paqes mbetet shumë hipotetik. Megjithatë, Zelenski dëshiron që Presidenti Bajden, para se të largohet nga Shtëpia e Bardhë, të miratojë ftesën për anëtarësimin e Ukrainës në NATO në fund të luftës. Ukrainasit janë të bindur se e vetmja garanci sigurie për ta është neni 5 i Aleancës: mbrojtja kolektive. Ndoshta, Zelenskit i janë rritur shpresat nga një shprehje e Jake Sullivan, këshilltari për sigurinë kombëtare, se Presidenti Bajden do të përfitojë nga katër muajt, që i mbeten, për ta vënë Ukrainën në pozicionin më të mirë të mundshëm. Por, Presidenit Bajden i qëndron idesë se anëtarësimi i Ukrainës në NATO do të ndizte Luftën e Tretë Botërore dhe suksesi i trashëgimisë së tij është pikërisht ndihma e matur që i ka ofruar Ukrainës për të mënjanuar përshkallëzimin, për të shmangur një Luftë të Re Botërore.
Edhe pse prapa skenave, nĂ« disa vende evropiane, vihet re njĂ« âlodhjeâ, Shtetet e Bashkuara, Polonia, Britania e Madhe dhe Franca janĂ« tĂ« palĂ«kundura nĂ« mbĂ«shtetjen e tyre pĂ«r UkrainĂ«n dhe planin e Presidentit Zelenski qĂ« thuhet se pĂ«rfshin sigurinĂ« e UkrainĂ«s, marrĂ«dhĂ«niet e saj me BE-nĂ« dhe NATO-n, ndihmĂ«n e vazhdueshme ushtarake dhe ekonomike, si dhe rindĂ«rtimin pasluftĂ«s./Gazeta Panorama
