Ivan Vejvoda, nga Instituti për Shkencat Humane në Vjenë, thotë se për çështjen e përdorimit të dinarit serb në Kosovë, Prishtina dhe Beogradi duhet të gjejnë një zgjidhje kompromisi. Sipas tij, trysnia e bashkësisë ndërkombëtare mbi Kosovën është e justifikueshme, marrë parasysh se vendimi për ta ndaluar dinarin serb, ishte i autoriteteve të Kosovës.
Duke folur nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«, Vejvoda lĂ« tĂ« kuptohet se Prishtina zyrtare duhet tĂ« konsultohet dhe tâi marrĂ« parasysh kĂ«shillat e partnerĂ«ve ndĂ«rkombĂ«tarĂ«. âQeveria e KosovĂ«s mund tĂ« marrĂ« çfarĂ«do vendimi qĂ« do, por ajo nuk jeton nĂ« vakum, jeton nĂ« juglindje tĂ« EvropĂ«s, me partnerĂ« tĂ« cilĂ«t duan qĂ« ajo tâi bashkohet BE-sĂ« dhe NATO-sâ, thotĂ« Vejvoda. Sipas tij, vonesat nĂ« zbatimin e vendimit tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese tĂ« KosovĂ«s pĂ«r tokĂ«n e Manastirit tĂ« Deçanit, nuk i kanĂ« ndihmuar imazhit tĂ« KosovĂ«s.
âTrysnia qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mbi QeverinĂ« e kryeministrit Kurti, po jep tani rezultate, sepse tĂ« qenĂ«t kundĂ«r ka çuar, padyshim, nĂ« rrugĂ« qorreâ, thotĂ« ai.
Radio Evropa e Lirë: Zoti Vejvoda, i dërguari i SHBA-së për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar, gjendet aktualisht në Kosovë, me shpresën për të gjetur një zgjidhje për situatën e krijuar pas ndalimit të dinarit serb në vend. A duhet që e gjithë trysnia për këtë çështje të ushtrohet vetëm mbi Kosovën?
Ivan Vejvoda: Ishte vendim i Qeverisë së Kosovës që, në mënyrë të papritur për disa, të dilte me këtë masë. Reagimet nga SHBA-ja dhe BE-ja ishin befasuese, po ashtu. Sipas tyre, vendimi nuk ishte i përgatitur mirë, nuk ishte dhënë kohë e mjaftueshme për të, dhe nuk ishin ndërmarrë masa për periudhën e tranzicionit.
Andaj, mendoj se në këtë rast, barra e përgjegjësisë është më shumë mbi Prishtinën. Negociatorët ndërkombëtarë po përpiqen të gjejnë një zgjidhje që do të siguronte një tranzicion të qetë, e ku, padyshim, duhet të përfshihet edhe pala serbe.
Radio Evropa e Lirë: Por, Kosova thotë se është vendi i pavarur që vendos vetë për veten. Sipas jush, a duhet të marrë Kosova vendime pa u konsultuar me aleatët e saj të ngushtë?
Ivan Vejvoda: Kjo Ă«shtĂ« njĂ« pyetje e duhur. Qeveria e KosovĂ«s mund tĂ« marrĂ« çfarĂ«do vendimi qĂ« do, por ajo nuk jeton nĂ« vakum, jeton nĂ« EvropĂ«, nĂ« juglindje tĂ« EvropĂ«s, me partnerĂ« tĂ« cilĂ«t duan qĂ« ajo tâi bashkohet BE-sĂ« dhe NATO-s.
Natyrisht, SHBA-ja Ă«shtĂ« njĂ« partnere e rĂ«ndĂ«sishme nĂ« kĂ«tĂ« rast dhe nivelin e saj tĂ« pakĂ«naqĂ«sisĂ« e shprehu ndihmĂ«si i sekretarit tĂ« Shtetit, James OâBrien, i cili tha se kjo nuk Ă«shtĂ« mĂ«nyra se si trajtohet njĂ« partner dhe, pastaj, nuk merren parasysh as kĂ«shillat. KĂ«tĂ« po e pĂ«rsĂ«rit tani edhe Escobar.
Radio Evropa e Lirë: Sipas jush, cila është zgjidhja?
Ivan Vejvoda: Duhet të ketë kompromis. Secila palë [Kosova dhe Serbia] duhet të zmbrapsen nga qëllimet maksimaliste. Në rastin konkret, përdorimi i dinarit nënkupton paga dhe pensione për njerëzit që jetojnë në veri [të Kosovës].
Duhet tĂ« ketĂ« njĂ« tranzicion tĂ« lehtĂ« â qoftĂ« edhe njĂ« muaj, dy apo tre â nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« njerĂ«zit tĂ« jenĂ« tĂ« qetĂ«, sepse bĂ«het fjalĂ« pĂ«r jetĂ«n e tyre tĂ« pĂ«rditshme nĂ« njĂ«rĂ«n anĂ«, por edhe pĂ«r pĂ«rpjekjet e KosovĂ«s pĂ«r ta âeuronizuarâ edhe veriun nĂ« anĂ«n tjetĂ«r.
Radio Evropa e LirĂ«: Escobar tha se dialogu mes KosovĂ«s dhe SerbisĂ« Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« moment kritik. A mendoni se mund tĂ« âshpĂ«tohetâ?
Ivan Vejvoda: Sigurisht, sepse nuk ka absolutisht asnjë alternativë tjetër për dialogun. I gjithë ky rajon i Evropës Juglindore, i Ballkanit Perëndimor, është plotësisht i rrethuar jo vetëm nga vendet anëtare të BE-së dhe NATO-s, por edhe vetë NATO-ja është e pranishme në Kosovë. Pastaj, Serbia ka marrëdhënie me NATO-n përmes Planit të Veprimit, në Bosnje kemi një forcë evropiane, e cila de facto është e përbërë edhe nga anëtarët e NATO-s.
Andaj, tërheqja nga negociatat është vështirë të mendohet, marrë parasysh edhe faktin se avancimi [i Kosovës dhe Serbisë] drejt anëtarësimit në BE, varet veçanërisht nga normalizimi i plotë i marrëdhënieve mes tyre.
Radio Evropa e LirĂ«: Qeveria e KosovĂ«s vendosi tĂ« mĂ«rkurĂ«n tĂ« kĂ«rkojĂ« nga Agjencia Kadastrale e KosovĂ«s qĂ« tĂ« zbatojĂ« vendimin e GjykatĂ«s Kushtetuese pĂ«r tokĂ«n e Manastirit tĂ« Deçanit â njĂ« hap ky i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r anĂ«tarĂ«simin e KosovĂ«s nĂ« KĂ«shillin e EvropĂ«s. Kurti, pĂ«r kohĂ« tĂ« gjatĂ«, ishte kundĂ«r kĂ«tij vendimi. Si e shihni veprimin e tij nĂ« kohĂ«n kur Escobar ndodhet nĂ« KosovĂ«?
Ivan Vejvoda: Ky vendim i Gjykatës Kushtetuese të Kosovës ishte në pritje tash e tetë vjet. Të gjithë partnerët i kanë kërkuar Kosovës që ta zbatojë dhe është bërë një kusht i madh për Kosovën që të anëtarësohet në Këshillin e Evropës. Pra, ka qenë çështje e kohës. Vonesat nuk i kanë ndihmuar imazhit të Kosovës. Kosova është tashmë nën sanksionet e BE-së dhe SHBA-së për mosbërjen e disa gjërave. Dhe, trysnia që është bërë mbi Qeverinë e kryeministrit Kurti, po jep tani rezultate, sepse të qenët kundër ka çuar, padyshim, në rrugë qorre.
Radio Evropa e Lirë: A prisni ndonjë masë të re ndëshkuese kundër Kosovës nëse nuk zmbrapset nga vendimi për dinarin?
Ivan Vejvoda: ĂshtĂ« e vĂ«shtirĂ« ta them. Por, mendoj se deklaratat qĂ« janĂ« dhĂ«nĂ« kohĂ«ve tĂ« fundit â veçanĂ«risht nga Shtetet e Bashkuara dhe BE-ja â kanĂ« qenĂ« mjaft tĂ« qarta, se duhet kĂ«rkuar njĂ« zgjidhje kompromisi nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tensionet pĂ«r dinarin tĂ« qetĂ«sohen.
Radio Evropa e Lirë: Gati gjashtë muaj pas sulmit në Banjskë, organizatori Millan Radoiçiq është ende i lirë. Ajo që shkaktoi së voni reagime në publik, ishte një fotografi e ambasadori serb në Uashington, Marko Gjuriq, me Radoiçiqin. A mendoni se Serbia do ta ndjekë penalisht Radoiçiqin për atë që dyshohet, pra sulm të armatosur kundër policisë së Kosovës?
Ivan Vejvoda: Po, e pres këtë. Ka presion nga SHBA-ja, BE-ja dhe vetë sundimi i ligjit për të ndjekur dikë që ka bërë një vepër të keqe. Për më tepër, ky person e ka pranuar se ka kryer sulmin paraushtarak në Banjskë. Unë mendoj se do të përfundojë në gjykatë. Unë nuk shoh se si Serbia mund të ecë përpara pa e përmbushur këtë kusht⊠Serbia do që të bëhet pjesë e BE-së dhe ky kusht është thelbësor për të ecur në këtë drejtim.
Radio Evropa e Lirë: Dua të kaloj edhe te një çështje tjetër⊠Inteligjenca amerikane paralajmëroi këtë javë se Ballkani Perëndimor mund të përballet këtë vit me një rrezik në rritje të dhunës ndëretnike, dhe tha se udhëheqësi i serbëve të Bosnjës, Millorad Dodik, po merr hapa për shkëputjen de facto të Republikës Sërpska nga pjesa tjetër e Bosnjës. Cili është komenti juaj?
Ivan Vejvoda: Mendoj se është shumë e rrezikshme të flitet për ndryshimin e kufijve. Në asnjë rast, në këtë rajon të pas-konfliktit të ish-Jugosllavisë, kjo retorikë nuk shkon në favor të paqes dhe stabilitetit, që ne të gjithë i vlerësojmë aq shumë, pas gjithçkaje që ka ndodhur në vitet 1990 dhe, më pas, incidenteve të tjera gjatë rrugës. Pritjet e mia janë që kjo të mbetet në nivel retorike, sado e rrezikshme të jetë ajo retorikë.
Radio Evropa e LirĂ«: ĂfarĂ« jehone kanĂ« kĂ«to veprime tĂ« Dodikut nĂ« rajonin e trazuar tĂ« Ballkanit PerĂ«ndimor?
Ivan Vejvoda: Aspak pozitive. Në kohën e agresionit rus në Ukrainë, të asaj që po ndodh në Lindjen e Mesme, midis izraelitëve dhe palestinezëve⊠Siç e thashë më herët, rajoni është tërësisht brenda rrethinës gjeografike dhe gjeopolitike të BE-së dhe NATO-s dhe kjo duhet parë si avantazh. Vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të gjejnë shtylla të qëndrueshme paqeje dhe stabiliteti, në vend se të kërkojnë pika të reja fërkimi dhe përçarjeje.
Radio Evropa e Lirë: Atëherë, çfarë hapash duhet të ndërmerren për ta zvogëluar rrezikun e përshkallëzimit të situatës në Ballkanin Perëndimor?
Ivan Vejvoda: Janë disa gjëra. Por, më duhet ta them se, pas pushtimit rus të Ukrainës, BE-ja e ka kuptuar se ka qenë shumë e ngadalshme në integrimin e plotë të vendeve të Ballkanit Perëndimor në radhët e saj.
MegjithatĂ«, Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« thuhet se pĂ«rgjegjĂ«sia kryesore pĂ«r procesin e zgjerimit, qĂ«ndron te gjashtĂ« vendet e Ballkanit PerĂ«ndimor, tĂ« cilat Ă«shtĂ« dashur tâi kryejnĂ« reformat e nevojshme demokratike, reformat institucionale, pĂ«r tĂ« qenĂ« gati pĂ«r tâu anĂ«tarĂ«suar nĂ« BE. Dhe, BE-ja e ka kuptuar se duhet tĂ« ketĂ« njĂ« rol mĂ« aktiv. DhĂ«nia e statusit tĂ« kandidatit UkrainĂ«s dhe MoldavisĂ«, mendoj se ka qenĂ« njĂ« hap i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«rpara dhe mesazh pĂ«r Ballkanin PerĂ«ndimor. Po ashtu, fakti qĂ« pĂ«r BosnjĂ«n Ă«shtĂ« rekomanduar nisja e negociatave pĂ«r anĂ«tarĂ«sim, Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi konkrete se BE-ja e ka kuptuar se duhet tĂ« jetĂ« shumĂ« aktive, pĂ«r tâiu dhĂ«nĂ« njĂ« dorĂ« vendeve tĂ« Ballkanit PerĂ«ndimor â nĂ« kĂ«tĂ« rast BosnjĂ«s â pĂ«r tĂ« ecur pĂ«rpara sa mĂ« shpejt.
Grupi Balkanweb
Burimi informacionit @BalkanWeb: Lexo me shume ne : Bota Sot News botasot.co
